ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΠΥΛΙΟΥ
Το κάστρο του Παλιού Πυλιού στην πρώτη του μορφή (άρχισε να κτίζεται το 1079/80 από τον Όσιο Χριστόδουλο, την τελική του μορφή έδωσαν οι Ιωαννίτες ιππότες μέσα 15ου αι.), βρίσκεται σήμερα ημικατεστραμένο στην κορυφή λόφου με τείχη που ακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο. Στο κάστρο σώζονται τρεις περίβολοι. Σε τρία σημεία του κάστρου διακρίνονται διαμορφωμένες είσοδοι, ενώ στον περίβολο I διακρίνονται τέσσερις πύργοι και στον περίβολο II τρεις. Δηλαδή, συνολικά: σώζονται 7 πύργοι από διάφορες περιόδους στο κάστρο. Δύο κινστέρνες και άλλα κτίσματα στο εσωτερικό του και στις κλιτύες. Κάτω βρίσκονται διάφορα κτίσματα οικίες, ναοί, και η μονή που ίδρυσε ο Όσιος Χριστόδουλος. Στο σεισμό του 1493 το κάστρο έπαθε μεγάλες ζημιές. Άλλες φάσεις και επεμβάσεις έγιναν αργότερα. Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης αναφέρει ότι ο οικισμός και το κάστρο εγκαταλείφθηκε το 1813 ή κατ' άλλους το 1830 εξαιτίας επιδημίας.
Το 1526 σύμφωνα με το "ημερολόγιο" του Βενετού Marino Sanuto οι χριστιανοί κάτοικοι του κάστρου του Πυλιού επαναστάτησαν, κατέλαβαν το φρούριο και κατέκοψαν όλους τους Οθωμανούς. Η επανάσταση όμως απέτυχε λόγω υπερτέρων δυνάμεων των Οθωμανών, τι επακολούθησε δεν γνωρίζουμε πιθανώς τα αντίποινα θα ήταν πολύ σκληρά όπως συνήθιζαν οι Τούρκοι.
Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΟ ΤΟΝ ΖΑΧΑΡΊΑ ΤΣΙΡΠΑΝΛΗ
Το χρονικό αναφέρει ο Ζαχαρίας Τσιρπανλής στο βιβλίο του: «Στη Ρόδο του 16ου – 17ου αιώνα. Aπό τους Iωαννίτες Iππότες στους Oθωμανούς Tούρκους», που δημοσιεύει το Aρχαιολογικό και Iστορικό Ίδρυμα της Pόδου. Σελ. 34-37.
…Ακολουθεί το οχυρό κάστρο του Πυλιού στην Κω. Η εξέγερση εδώ φαίνεται πιο σοβαρή. Προσδιορίζεται μάλλον μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 1526. Οι σχετικές πληροφορίες μάς διαβιβάσθηκαν μέσα από “ελικοειδείς” διαύλους. Είναι μοναδικές. Δεν έχω τη δυνατότητα να τις διασταυρώσω από αλλού. Γι' αυτό πιθανώς να υστερούν ως προς την ακρίβεια και την αξιοπιστία.
Συγκεκριμένα, τα νέα για τους επαναστάτες του Πυλιού τα μετέφερε ροδίτικο πλοίο από τη Λίνδο, που έφτασε στα Άδανα της Μικράς Ασίας περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 1526. Εκεί τα άκουσε ένας βενετός εμπορευόμενος, ονόματι Piero Sanson, και τα πρόσθεσε ως υστερόγραφο, με ημερομηνία 27/9/1526, σε γράμμα προς τον πατέρα του Andrea στην Αμμόχωστο, ο οποίος, την 19/10/1526, έστειλε αντίγραφο στη Βενετία, στον ευγενή Alvise Loredan του ποτέ Λουκά. Η οικεία, λοιπόν, μαρτυρία πέρασε μέσα από τρεις, τουλάχιστο, διαφορετικούς κύκλους αναμετάδοσης.
Ποιό το περιεχόμενό της; Ιδού όλο το κείμενο που μας ενδιαφέρει: “... Ακόμη (ειδήσεις) από ένα καράβι που ήλθε από τη Λίνδο της Ρόδου. Λέει ότι οι χριστιανοί κάτοικοι του κάστρου του Πυλιού στο νησί της Κω επαναστάτησαν, κατέκοψαν όλους τους Τούρκους, και μόνοι αυτοί παρέμειναν κύριοι του φρουρίου. Ο διοικητής της Ρόδου εξόπλισε δέκα γαλέρες και μερικά πλοία που συνέβη να βρίσκονται στη Ρόδο, και ξεκίνησε να πάει να ανακαταλάβει το κάστρο εκείνο. Οι επαναστάτες αποφάσισαν τότε να παραδοθούν με όρους. Δύο δικοί τους, που είχαν σταλεί για να κανονίσουν τη συμφωνία[;], συνελήφθησαν από τους Τούρκους· τον έναν τον παλούκωσαν, τον άλλον τον έστειλαν πίσω στο κάστρο να πει, ότι όλους θα τους περάσουν εν στόματι μαχαίρας, ακόμη και τα μωρά στις κούνιες. Τώρα οι καημένοι οι επαναστάτες βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο”.
Το απέριττο, αλλά εντυπωσιακό, αυτό κείμενο με υποχρεώνει στις ακόλουθες σκέψεις:
α) Ότι η εξέγερση εύκολα πέτυχε τον στόχο της η τουρκική φρουρά, επομένως, στο Πυλί δεν ήταν ενισχυμένη ή αποδείχτηκε ανίκανη να αμυνθεί. Για την καταστολή κινητοποιούνται μεγάλες, συγκριτικά, δυνάμεις από την πρωτεύουσα της επαρχίας, όχι από τα άλλα φρούρια της Κω. Το γεγονός, άρα, κρίθηκε επικίνδυνο και αποσταθεροποιητικό για την τουρκική εξουσία στην περιοχή.
β) Ότι αγνοούμε τις προπαρασκευαστικές συνωμοτικές κινήσεις για το εγχείρημα, καθώς και τους πρωταγωνιστές επίσης δεν ξέρομε τυχόν δια- συνδέσεις των επαναστατών με παράγοντες έξω από το κάστρο ή και έξω από την Κω. Είχαν πάρει υποσχέσεις από κάπου, προσδοκούσαν κάποια βοήθεια που τελικά δεν ήλθε; Αν η εξέγερση θεωρηθεί ως αυτόβουλη ή παρορμητική πράξη, τότε τα μέλη της θα κινήθηκαν από απόγνωση για την αφόρητη καταπίεση εκ μέρους των νέων κατακτητών.
Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί να προχωρήσω σε μία υπόθεση που συνδυάζεται με το έτος εξέγερσης, το 1526. Όπως θα αναφερθεί πιο κάτω, από το 1524 αρχίζει η συστηματική προετοιμασία Ιπποτών και Ροδίων για επανάσταση, εκδίωξη των Τούρκων από τα Δωδεκάνησα και επάνοδο του Τάγματος στις παλιές κτήσεις του. Από τους συνωμότες, δύο, ονόματι Γιάννης από τις Φάνες και Γιάννης Ψακής, δηλώνουν πρόθυμοι να καταλάβουν το Πυλί και κανένα κάστρο ακόμη της Κω. Ο ιστορικός του Τάγματος Bosio σημειώνει ότι το 1526 ακριβώς έδωσαν την υπόσχεσή τους αυτή οι δύο προαναφερθέντες. Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι οι υποκινητές της εξέγερσης του Πυλιού ήταν ο Ψακής και ο Γιάννης από τις Φάνες. Το γεγονός δηλ. μπορεί να ενταχθεί στο γενικό σχέδιο της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού από τα Δωδεκάνησα με τη σύμπραξη των Ιωαννιτών Ιπποτών ένα σχέδιο που άρχι-σε να πραγματοποιείται από το Πυλί της Κω, χωρίς όμως επιτυχία. Φυσικά τα πρώτα σκληρά αντίποινα των Τούρκων θα τα υποστούν και οι πρώτοι εξεγερθέντες, οι Πυλιώτες.
コメント