top of page
Kostas Kogiopoulos

ΜΑΡΙΑ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Updated: Sep 4, 2020




Η ιστορία της Κω είναι οι άνθρωποι της. Το νησί αλλάζει συνεχώς οι μνήμες ατονούν αλλά η ιστορία ποτέ δεν σταματάει να καταγράφει. Η Κως της δεκαετίας του ’50 τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια προσπαθεί και συνεχίζει να κλείνει τις πληγές της. Ήταν η εποχή της φτώχιας και της αθωότητας, τότε άρχιζε δειλά - δειλά ο τουρισμός ξενοδοχείο ήταν μόνο το Ακταίον οι περισσότεροι τουρίστες ήταν Αθηναίοι και μερικοί βορειοελλαδίτες. Αρκετοί απ’ αυτούς γνωστοί καλλιτέχνες και ηθοποιοί (η φωτογράφος Νέλλη, η Άννα Καλουτά, η Ζωή Λάσκαρη παιδί ακόμη όταν ο θείος της Γ. Κουρούκλης ήταν διοικητής της Κω και άλλοι).

Μια ιδιαίτερη περίπτωση ήταν η ελληνοαμερικάνα Μαρία Σαραντοπούλου - Οικονομιδη. Το κείμενο που ακολουθεί είναι του αγαπητού φίλου καθηγητή Αχ. Κουτσουράδη σε ένδειξη τιμής στην μνήμη αυτής της συμπαντικής γυναίκας.

Μια ιδιαίτερη περίπτωση ήταν η ελληνοαμερικάνα Μαρία Σαραντοπούλου - Οικονομιδη. Το συγκλονιστικό βιβλίο της "ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΟΠΩΣ ΤΟΥΣ ΕΙΔΑ" Μιλάει για την πραγματική κατάσταση των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική αλλά και για τον πόνο του κάθε ξεριζωμένου. Μόνο το διήγημα ο «Αμερικάνος» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που είναι μια ιστορία αγάπης και ξενιτιάς. Που θα μπορούσε να αγγίξει τόσο αληθινά τα προβλήματα των μεταναστών.

Ευελπιστώ κάποιος φορέας κάποιος υπεύθυνος να επανεκδώσει αυτό το βιβλίο.

Η ΚΩΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ!

Στη Δεκαετία του 1950 η πόλη της Κω ήταν μια ειδυλλιακή ευρωπαϊκή (με ιταλικό χρώμα) κηπούπολη. Βοηθούντος του κλίματος, της φιλόξενης συμπεριφοράς των κατοίκων για τους εκ της παλαιάς Ελλάδος επισκέπτες (ιδίως εξ Αθηνών), για τους οποίους είχαν όλοι τότε μια εξιδανικευμένη αντίληψη, λόγω της πρόσφατης ακόμη Ιταλοκρατίας, των φυσικών ομορφιών αλλά και του ευμενούς φορολογικού καθεστώτος(κασμίρια ,αλκοολούχα ποτά, ζάχαρη, πορσελάνες, κρύσταλλα), πολλοί κυρίως Αθηναίοι, ιδίως υπάλληλοι, επισκέπτονταν τα καλοκαίρια την πόλη της Κω, όπως και οι προβεβλημένοι Κωοι γιατροί των Αθηνών, Κώστας Ανδριωτάκης, Σταμάτης Μανούσης και Γεώργιος Ιερομνήμων.

Η Κως, για Αθηναίους παραθεριστές της αστικής τάξεως και Διανοούμενους, κατέκτησε μια ισότιμη θέση δίπλα στο Λουτράκι, την Αιδηψό και την Κηφισιά. Η συνήθης διαμονή τους ήταν στα λιγοστά καταλύματα της πόλης (Ξενοδοχείο ΑΚΤΑΙΟΝ, Βίλλα Βασιλειάδη, Βίλλα Μενασέ και ιδιωτικά οικήματα, φιλοξενούμενοι από Κώους.

Οι άνθρωποι αυτοί, εκτός από την αγάπη και τον θαυμασμό για το νησί, επιδίωξαν και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων με τους Εντόπιους. Στη μνήμη μου ανακαλώ την Έφη Λιακοπούλου, χήρα του ναυάρχου Λιακόπουλου, που διέμενε για πάρα πολλά χρόνια, τα καλοκαίρια, στο σπίτι της οικογενείας Τουφεξή, στη διασταύρωση των οδών Β. Παύλου και Ελ. Βενιζέλου, προερχόμενη από μεγαλοαστική αθηναϊκή οικογένεια, στο σπίτι της οποίας συχνός επισκέπτης ήταν ο ποιητής Γεώργιος Σουρής, την Μαρία Μωραϊτίνη, χήρα του γνωστού ποιητή και συγγραφέα Τίμου Μωραϊτίνη γνωστότερου στο ευρύ κοινό από το ποίημα που ο ίδιος συνέθεσε και μελοποίησε: Στις Πλάκας τις ανηφοριές.









Θα σταθώ στην Μαρία Σαραντοπούλου-Οικονομιδη, φίλη των ανωτέρω δύο κυριών, στη μνήμη της οποίας αφιερώνω τις γραμμές που ακολουθούν, αφού πέρασε δυστυχώς, αυτή η μεγάλη Ελληνίδα και ουσιαστικά Κώτισσα, στη Λησμονιά.

Η Μαρία Οικονομίδη ήταν μια εξέχουσα Ελληνοαμερικανή Λόγια και δημοσιογράφος των Αρχών του 20ου αιώνα με καταγωγή από την Θεσσαλονίκη , συνεργάτιδα της μεγάλης ομογενειακής εφημερίδας της Νέας Υόρκης ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ. Στις Η.Π.Α έγινε ιδιαίτερα γνωστή για το βιβλίο της, που εκδόθηκε στα 1916, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΟΠΩΣ ΤΟΥΣ ΕΙΔΑ, όπου, με επιτόπια έρευνα σε όλη την βόρειο Αμερική και την Κούβα, ιχνηλάτησε τους πρώτους έλληνες μετανάστες και κατέγραψε χωρίς ωραιοποιήσεις την σκληρή ζωή τους στην ,κατά τα άλλα, «Γη της Απαγγελίας». Ως δείγμα γραφής, παραθέτω, στο τέλος τον συγκλονιστικό πρόλογο και προτείνω, επ’ ευκαιρία, στη Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού την φωτοτυπική ανατύπωση του.

Η Μαρία Οικονομίδη Είχε μια τραγική προσωπική εμπειρία. Ο μονάκριβος γιός της, Βύρων, δικηγόρος στη Νέα Υόρκη, υπηρετούσε ως στρατοδίκης του αμερικανικού στρατού στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το 1945 ενώ περιπολούσε με αυτοκίνητο του αμερικανικού στρατού στο καταληφθέν ήδη από τους Ρώσους, Βερολίνο, σκοτώθηκε από βολή ελεύθερου σκοπευτή. Ήταν ο δράστης αμετανόητος γερμανός ναζί ή μήπως ήταν Ρώσος στρατιωτικός, μια που οι Ρώσοι δεν έβλεπαν με καλό μάτι την αμερικανική παρουσία στη κατεστραμμένη γερμανική πρωτεύουσα? Κανείς δεν έμαθε ποτέ. Η Μαρία Οικονομίδη, συγκρουσθείσα με την αμερικανίδα νύφη της, ως προς την ελληνική μόρφωση των εγγονών της, εγκατέλειψε τις Η.Π.Α και εγκαταστάθηκε για το υπόλοιπο της ζωής της στη Αθήνα αρχικά και στη συνέχεια στη Κω, όπου πέθανε και ετάφη. Στο διάστημα της παρουσίας της στο νησί, δεν παρέλειπε να προωθεί στις Η.Π.Α ,χάρις στις πολλές και σημαντικές γνωριμίες της, την ιπποκρατική Κω, που την φαντάζονταν ως νέο κέντρο της ιπποκρατικής Ηθικής, ενώ συγκρούστηκε με τον επίσης λόγιο μητροπολίτη Εμμανουήλ Καρπάθιο για θρησκειολογικά και φιλοσοφικά θέματα.

Ίσως δεν πρόλαβε την ίδρυση του Δ.Ι.Ι.Κ, για να χαίρονταν. Πέθανε στις αρχές της δεκαετίας του 1960,προλαβαινοντας όμως να αφήσει στη Κω ένα βαφτιστήρι, τον τέταρτο γιό του δικηγόρου Γιώργου Κουτσουράδη και της συζύγου του Περσεφόνης, τον Πάρη.

Η πλούσια βιβλιοθήκη της, με κοινή απόφαση των κουμπάρων της και του γείτονα της, στη πολυκατοικία της οδού Γρηγορίου Ε, όπου κατοικούσε τελευταία, δικηγόρου Αντώνη Αβρίθη, χαρίστηκε στο ιπποκράτειο Γυμνάσιο και έκτοτε τα ίχνη της αγνοούνται.

Μετά τον θάνατό της Μαρίας Οικονομίδη, η φίλη της Μαρία Μωραϊτίνη, συνέθεσε ένα εκτενές ποίημα στη μνήμη της, που εμπιστεύτηκε στη κουμπάρα της, Περσεφόνη και το οποίο μέχρι σήμερα είναι αδημοσίευτο, φυλασσόμενο στο αρχείο της οικογένειας Κουτσουράδη.

Αντί επιλόγου, επιλέγω προς δημοσίευση ένα τμήμα του ποιήματος:

ΜΑΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Σαν μια νεράιδα του καλού από τον κόσμο πέρασες Μαρία

……………………………………………….

Και όταν μια μέρα άκουσες για τούτο το νησί

Εσύ που σ ’όλα ήθελες την ομορφιά να βλέπεις

Ποιήτρια στον Νου και στη Ψυχή

Στη φαντασία Ζωγράφος

Ήρθες και βρήκες των ονείρων σου την ομορφιά

Και αγκάλιασες δέντρα, λουλούδια και ανθρώπους

Το πνεύμα σου το αστραφτερό

Το έκλεισες στη γαλαζοπράσινη μαγεία του νησιού…

Το πνεύμα της αρχαίας δόξας σου μιλούσε

Μέσα απ’ τα φύλλα του πλατάνου της Κω

Και έτσι γεννήθηκε σε σένα η ιδέα

Μια από τις τόσες σου τις εμπνευσμένες και αθάνατες πιο τρανή,

Στερνή σου έμπνευση και αναλαμπή ολόφωτη, ήταν η ωραία σου ιδέα

Του γέρου Πλατάνου τα κλαδιά, στη χώρα του Κολόμβου να ανθίσεις, για αιώνια του Ιπποκράτη δόξα,

Για ένα παγκόσμιο ύμνο, στο πνεύμα το αθάνατο το ελληνικό

Κοιμήσου ήσυχα….Εμείς κοντά σου τώρα δεν σε πιστεύουμε νεκρή







35 views0 comments

Comments


bottom of page