- Kostas Kogiopoulos
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΟΜΗΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΚΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΥ
Updated: Jan 25, 2021
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ 1930 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΟΣΑ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΑΝ ΤΟ 1929 ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αχιλλέας Γ. Κουτσουράδης
Ομότιμος καθηγητής πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ο συμπατριώτης μας κ. Φίλιππος Καλούδης, φρόντισε ευγενώς να μου γνωστοποιήσει το φύλλο της 2 Νοέμβριου 2020 της ηλεκτρονικά εκδιδόμενης εφημερίδας ΤΑ ΑΘΗΝΑΙΚΑ, ,στο οποίο δημοσιεύτηκε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον , ως κύριο άρθρο μάλιστα ,που υπογράφει ο αναπληρωτής δήμαρχος Αθηναίων κ. Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς και τιτλοφορείται : «Όταν στηνόταν η προτομή του Εμμανουήλ Ξάνθου-Χριστουγεννιάτικα επεισόδια στο Κολωνάκι» Ο κ. Καλούδης γνωρίζει πολύ καλά, ότι σε παροικιακό επίπεδο στην Αθήνα, γνωρίζοντας, φυσικά όσα εκθέτει ο κ. Σκιαδάς, αλλά και όσα έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί όπως π.χ στο Δωδεκανησιακό Αρχείο, πρότεινα επανειλημμένα αλλά δυστυχώς «σε Ωτα μη ακουόντων», όπως η ετήσια κατάθεση στεφάνου στις 7 Μαρτίου, επέτειο της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου ,εκ μέρους των δωδεκανησιακών-τοπικών σωματείων της Αθήνας και του Πειραιά να γίνεται όχι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη ,στη πλατεία Συντάγματος ,αλλά στη φορτωμένη με ιστορικές μνήμες, προτομή του Πάτμιου Φιλικού, Εμμανουήλ Ξάνθου, που βρίσκεται ξεχασμένη ανάμεσα σε άγρια φυτά και δένδρα (τουλάχιστον) στη Πλατεία Φιλικής Εταιρίας, γνωστότερης ως Πλατείας Κολωνακίου. Η δικαιολογία της πρότασης μου για την μετάθεση του τόπου κατάθεσης του ετήσιου στεφάνου τιμής και μνήμης, αποκαλύπτεται άριστα ,από το εξαιρετικά ενδιαφέρον ρεπορτάζ του κ. Σκιαδά, που κάνει ευρύτερα γνωστά, κάποια γεγονότα του Μεσοπολέμου ,που έχουν ως αφετηρία το φλέγον τότε Δωδεκανησιακό Ζήτημα, ειδικά μετά την στροφή στην αντιμετώπιση του, που αποφάσισε η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, πιεζόμενη από τις γεωπολιτικές συνθήκες της εποχής.


Τα Συμβάντα: Στις 21 Δεκεμβρίου του 1930 έγιναν με επισημότητα τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Δωδεκανήσιου Φιλικού Εμμανουήλ Ξάνθου στη πλατεία Κολωνακίου. Το μνημείο χρηματοδοτήθηκε από Συλλόγους Δωδεκανησίων της Ελλάδας και κυρίως της Αιγύπτου αλλά και από τον πασίγνωστο αγωνιστή-ακτιβιστή, καταγόμενο από την Κάλυμνο, γιατρό Σκεύο Ζερβό. Η τελετή έλαβε χώρα με την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, του Δημάρχου Αθηναίων, εκπροσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Προέδρου της Γερουσίας ,ενώ ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσαν οι ομιλίες του Κωστή Παλαμά που εκπροσώπησε την Ακαδημία Αθηνών και του εκπροσώπου των Δωδεκανησίων της Αιγύπτου. Η μαρμάρινη προτομή φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Θωμά Θωμόπουλο, ενώ στις τέσσερις πλευρές του βάθρου της είχαν χαραχθεί τα ονόματα των δώδεκα νησιών ,που τελούσαν τότε υπό ιταλική κυριαρχία και μάλιστα dejure. Κατά τα αποκαλυπτήρια διαπιστώθηκε όμως από τους παριστάμενους στην τελετή ότι είχαν απαλειφθεί το προηγούμενο βράδυ τα ονόματα νησιών, με επέμβαση της ιταλικής κυβέρνησης, μέσω του τότε πρέσβεως Μπαστιανίνι όπως διαδόθηκε. Και ναι μεν ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Ανδρέας Μιχαλακόπουλος ,διέψευσε πως ο πρέσβης της Ιταλίας ζήτησε την εξάλειψη των ονομάτων από το μνημείο του Ξάνθου,όμως δεν αμφισβητήθηκε το γεγονός ότι εκ μέρους της κυβέρνησης υποδείχθηκε προηγουμένως στους οργανωτές της εκδήλωσης (που τελικά δεν συμμορφώθηκαν) να μην προσκαλέσουν στην τελετή τα δωδεκανησιακά σωματεία της Αττικής που θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκαλέσουν επεισόδια, γεγονός που θα έβλαπτε τις σχέσεις της Ελλάδας με την Ιταλία. Τα σωματεία όμως κλήθηκαν, παρευρέθηκαν και κατέθεσαν μάλιστα και τα στεφάνια τους, δείχνοντας εμφανώς την ενόχλησή τους. Στις 27 Δεκεμβρίου με πρωτοβουλία του Σκεύου Ζερβού και την αρωγή του Δήμου Αθηναίων ο ίδιος γλύπτης Θ. Θωμόπουλος οδηγήθηκε στην πλατεία για να σκαλίσει εκ νέου τα ονόματα των νησιών στις πλευρές του βάθρου. Τότε όμως παρενέβη η Αστυνομία, η οποία εκτελώντας «άνωθεν εντολές» μετά από ένα «κλεφτοπόλεμο διαρκείας» μεταξύ αστυνομικών οργάνων και του Σκεύου Ζερβού, επέβαλε τελικά την αποχή από κάθε ενέργεια στο μνημείο του Δωδεκανήσιου Φιλικού. Όπως ήταν φυσικό προκλήθηκαν οξύτατες αντιδράσεις, ιδίως στον Τύπο, που στράφηκαν κατά την κυβερνητικής Πολιτικής της εποχής , ενόψει ειδικά της προγραμματιζόμενης (δεύτερης)επίσκεψης του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, το πρώτο δεκαήμερο του νέου έτους,1931, στη Ρώμη.
