Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΥΜΙΑΝΟΥ

Η μεγαλύτερη επιχείρηση δολιοφθοράς στην Κω έγινε το βράδυ, 7 προς 8 Σεπτεμβρίου 1944, στο λόφο Θυμιανός[1], δυτικά της Κεφάλου. Στον Θυμιανό βρίσκονταν οι αεροπορικοί φάροι, που χρησιμοποιούσαν τα γερμανικά αεροπλάνα για προσέγγιση στο αεροδρόμιο της Κω, αλλά και για νυχτερινή πτήση στο Αιγαίο.

Η καταστροφή αυτών των φάρων και του γερμανικού φυλακίου αποφασίστηκε στις 31/8/1944, όταν ο διοικητής του ΙΙΙ καταδρομικού τμήματος υπέβαλε στη Δύναμη 142 (Βρετανική), το πρόγραμμα που θα εφάρμοζε τον Σεπτέμβριο το κλιμάκιο «Προκεχωρημένων Δυνάμεων Καταδρομών[2]». Έτσι από τις 2 έως τις 4/9/1944 ήρθαν στην Κω ο υπίλαρχος Έρσελμαν Ανδρέας, ο ανθυπολοχαγός Καλλίνικος Ευάγγελος και ο δεκανέας Παρισσίδης Αθανάσιος, οι οποίοι έμειναν δύο ημέρες στην περιοχή της Κεφάλου και παρατήρησαν τις εγκαταστάσεις του Θυμιανού[3]. Συνεργάτης τους και οδηγός τους ήταν ο βοσκός Παντελής Πίκος.

Παντελής Πίκος

Με βάση τις πληροφορίες που έδωσε η αναγνωριστική περίπολος της Κω, η φρουρά του φυλακίου στον Θυμιανό είχε δύναμη αποτελούμενη από εφτά Γερμανούς στρατιώτες και έναν Ιταλό λοχία, που ήταν επικεφαλής[4]. Στο φυλάκιο κατά τη διάρκεια της νύχτας, υπήρχε ένας σκοπός. Με τις άλλες φρουρές του νησιού συνδεόταν τηλεφωνικώς.

Στις 16.45’ της 6^ης Σεπτεμβρίου, περίπολος αποτελούμενη από δεκαέξι Ιερολοχίτες με επικεφαλής τον υπολοχαγό Ανδρέα Έρσελμαν, αναχώρησε από τη μυστική βάση στο Deremen της Τουρκίας με ένα αγγλικό M.L. (Harbour Defence Motor Launch) για καταδρομική αποστολή εναντίον του φυλακίου, προκειμένου να καταστρέψει τις εγκαταστάσεις του και τον αεροπορικό φάρο και να αιχμαλωτίσει τους άνδρες της φρουράς. Η περίπολος αποβιβάστηκε σε κρυφό σημείο, στην περιοχή του Σαρακηνού και χωρίσθηκε σε δύο ομάδες κρούσης των έξι ανδρών και δύο ομάδες υποστήριξης των δύο ανδρών η καθεμιά. Στις 02.30’ της 7^ης Σεπτεμβρίου αποβιβάσθηκε στις νοτιοανατολικές ακτές του νησιού κοντά στην περιοχή του στόχου.

Το σχέδιο της επιχείρησης του Θυμιανού που επικάθεται σε Ιταλικό χάρτη το 1925 για σύγκριση.

Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης, οι ομάδες θα εισχωρούσαν στην περιοχή του φυλακίου από τρία διαφορετικά σημεία, κόβοντας τα συρματοπλέγματα και αφού πλησίαζαν αθόρυβα τους αντικειμενικούς σκοπούς τους, θα ενεργούσαν αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του φυλακίου. Αφού εξουδετέρωναν τη φρουρά θα τοποθετούσαν εκρηκτικά για την ανατίναξη του φυλακίου και του αεροπορικού φάρου και θα έφευγαν, επιστρέφοντας στο ίδιο σημείο που τους περίμενε καμουφλαρισμένο το M.L.

Η επίθεση υπήρξε 100% επιτυχημένη, διότι καταστράφηκαν οι φάροι και τα μέλη της φρουράς συνελήφθηκαν αιχμάλωτα[5].

ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΑΠΟ ΑΡΧΗΓΟ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ[6]

Όπως κατέγραψε τα γεγονότα ο αρχηγός της επιχείρησης, υπίλαρχος Ανδρέας Έρσελμαν:

Την επομένην ανεχώρησεν επιδρομικόν τμήμα εκ 16 Ιερολοχιτών υπό τον υπίλαρχο ΕΡΣΕΛΜΑΝ Α. διά την εκτέλεσιν επιδρομής εναντίον του φυλακίου της θέσεως ΤΙΜΙΑΝΟ (Θυμιανός) της νήσου ΚΩ.

 Υπίλαρχος Ανδρέας Έρσελμαν

Η επιδρομή αύτη εξετελέσθη ως ακολούθως.

ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΚΩ

Ι. ΣΥΝΘΕΣΙΣ ΟΜΑΔΟΣ

1) Υπίλαρχος          ΕΡΣΕΛΜΑΝ ΑΝΔΡΕΑΣ

2) Υπολ/γός Πεζ.    ΜΠΑΛΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

3) Ανθ/γος      »      ΖΩΓΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

4)       »           »      ΠΑΠΑΡΕΣΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

5)       »           »      ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

6)  Ανθ/στής Ιππ.   ΤΡΑΝΤΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

7) Επιλοχίας           ΓΟΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

8) Λοχίας               ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ ΚΩΝ.

9)       »                   ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΕΥΑΓ.

10) Δεκανεύς         ΡΑΜΠΟΤΑΣ ΚΩΝ.

11)      »                  ΖΥΜΑΛΗΣ ΓΕΩΡΓ.

12)      »                  ΠΑΡΙΣΣΙΔΗΣ ΑΘ.

13) Ανθ/γος Πεζ.    ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓ. (καταστροφεύς)

14)     »        Μηχ.   ΣΑΡΡΗΣ ΚΟΣΜΑΣ (καταστροφεύς)

15) Επιλοχίας         ΣΠΑΝΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ (διαβιβαστής)

16) Λοχίας             ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ  (διαβιβαστής)

Σταθμός Α/Τ (ασυρμάτου) τύπου «Β»

ΙΙ. ΑΠΟΣΤΟΛΗ (Διαταγή επιχειρήσεων υπ’ αρίθ. 12/6-9-44)

Δι’ αιφνιδιαστικής επιθέσεως εξουδετέρωσις της φρουράς ή καταστροφή των εγκαταστάσεων του επί της νήσου ΚΩ εις 168917 Αεροπορικού φάρου και σύλληψης αιχμαλώτων.

ΙΙΙ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ :Εκ της γενομένης αναγνωρίσεως την νύκτα της 3-4/9/44 υπ’ εμού προέκυψαν τα ακόλουθα στοιχεία.

- Διάταξις εγκαταστάσεων ως το συνημμένον σχεδιάγραμμα

- Δύναμις Φρουράς : 7 Γερμανοί υπό Λοχίαν και εις Ιταλός

- Φρούρησις κατά την νύκτα υφ’ ενός σκοπού

- Σύνδεσμος μετά λοιπής Νήσου διά τηλεφώνου .

IV. ΙΔΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ :   

1) Κατανομή της όλης δυνάμεως  εις δύο ομά­δας κρούσεως  και 2 υποστηρίξεως ως ακολούθως:

ΟΜΑΣ «Α» (Κρούσεως)

1) Υπίλαρχος  ΕΡΣΕΛΜΑΝ Α.

2  Ανθυπ.        ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΕΥΑΓ.

3)     »             ΣΑΡΡΗΣ ΚΟΣΜΑΣ

4) Λοχίας       ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΕΥΑΓ.

5) Ανθυπ.       ΠΑΠΑΡΕΣΚΟΣ ΓΕΩΡΓ.

6) Ανθ/γος      ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ.

ΟΜΑΣ «Β» (Κρούσεως)

1) Υπολ/γος   ΜΠΑΛΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

2) Επιλοχ.      ΓΟΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ,

3) Λοχίας       ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓ.

4) Δεκανεύς   ΠΑΡΙΣΣΙΔΗΣ ΑΘ.

5)        »          ΡΑΜΠΟΤΑΣ ΚΩΝ.

ΟΜΑΣ «Γ» (Υποστηρίξεως)

1) Ανθ/γός     ΖΩΓΑΣ ΓΕΩΡΓ.2) Λοχίας       ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ ΑΘ.

    1 Οπλ/λον  ΜΠΡΕΝ

ΟΜΑΣ «Δ» (Υποστηρίξεως)

1) Ανθ/στής     ΤΡΑΝΤΟΣ  ΙΩΑΝΝΗΣ

2) Δεκανεύς   ΖΗΜΑΛΗΣ ΓΈΩΡΓΙΟΣ

    1 Οπλ/λον  ΜΠΡΕΝ

2) Διείσδυσις των ομάδων εντός της περιοχής του Φάρου εκ τριών διαφόρων σημείων δι’ αποκοπής του συρματοπλέγματος και εκείθεν προσέγγισης των αντικειμενικών σκοπών (όρα σχεδιάγρ.υπ’ αρίθ. 2).

3) Ταυτόχρονος εξόρμησις των ομάδων Κρούσεως προς εξουδετέρωσιν της Φρουράς (όρα σχεδ/μα υπ’ αρίθ. 2), ενδεχομένως υποστηριζομένων υπό των ομάδων υποστηρίξεως εν περιπτώσει αντιστάσεως.

4) Τοποθέτησις εκκρηκτικών υλών με επιβράδυνσιν 30’ εις τας κάτωθι εγκαταστάσεις.

α) 4 Αεροπορικοί φάροι

β) Ηλεκτρική μηχανή

γ) Φυλάκιον

δ) Οικίσκοι «Ο»

(όρα σχεδιάγραμμα υπ’ αριθ. 1).

Εις περίπτωσιν εγκαίρου συναγερμού της Φρουράς θα εγίνετο άμεσος εξόρμησις προς βιαίαν κατάληψιν των αντικειμενικών σκο­πών των ομάδων.

V. EΚΤΕΛΕΣΙΣ

6 Σεπτεμβρίου ώρα 02.30’ απόβασις της ομάδος εις σημ.187905 διά το Μ.Λ. 1398 άμεσος εκκίνησις διά χώρου καλύψεως 176913

7 Σεπτεμβρίου

- ώρα 03.30’  άφιξις  εις ανωτέρω χώρον αναμονής

- ώρα  06.00’ -19.15’ Παρακολούθησις από παρατηρητηρίου εις 174914 της ζωής του φυλακίου - Συμπλήρωσις του Σχεδίου Επιθέσεως - Ενημέρωσις και κατάδειξις εκ του παρατηρητηρίου εις όλους τους εκτελεστάς της αποστολής εκάστου.

- ώρα 20.00’ Εκκίνησις εκ του χώρου αναμονής προς τον αντικειμενικόν σκοπόν, καθ’ οδόν αφέθη το πλεονάζον υλικόν (σακκίδια Α/Τ) υπό φύλαξιν του Επιλοχ. ΣΠΑΝΟΥ με την εντολήν να συλλάβη οιονδήποτε ιδιώτην τυχόν εμφανιζόμενον προ του πέρατος του εγχειρήματος, εγγύς της εν λόγω θέσεως.

- ώρα 21.20’ Αι ομάδες, συμφώνως τω σχεδίω έφθασαν εις τας καθορισθεί­σας θέσεις προ του συρματοπλέγματος και ήρχισαν αποκόπτουσας τούτο. Η ομάς «Α» ευρώσα το εχίνα της εισόδου ανοικτόν εγγύς της θέσεώς της, εισέλθεν διά της κανονικής εισόδου.

Συγχρόνως, σχεδόν με την είσοδον των ομάδων, δύο κύνες του φυλακείου ήρχισαν γαυγίζοντες εντόνως, οπότε έδωσα το σύνθημα της γενικής εξορμήσεως καθ’ ην ερρίφθησαν μερικαί ριπαί ΤΟΜΣΟΝ εις το διάστημα μεταξύ των αντικειμενικών σκοπών των ομάδων, ίνα απαγορευθή πάσα κίνησις και επιτευχθή σύγχυσις εις τον εχθρόν.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΟΜΑΔΩΝ

1) ΟΜΑΣ «Α». Εκκινήθη ταχέως προς το Φυλάκιον (ΝΑ πλευρά), εις ο εισήλθεν

 πρώτος ο Ανθ/γός ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΕΥΑΓ. (αφού έβαλε ριπήν ΤΟΜΣΟΝ διά της θύρας του παρακειμένου μαγειρείου), όστις εύρεν εν αυτώ 6 άνδρας της Φρουράς ους ηνάγκασεν υπό την απειλήν του ΤΟΜΣΟΝ, να υψώσωσι τας χείρας (ούτοι δεν είχαν προφθάσει να αρπάσωσι τα παρά την θύραν όπλα των).

Δύο εκ τούτων κινηθέντες ετραυματίσθησαν (εξ ων ο εις, Ιταλός θανασίμως). Ακολούθως εισήλθον ο Λοχ. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΕΥΑΓ. (ΚΑΛ­ΛΙΝΙΚΟΣ -ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ α΄ κλιμάκιον ) και εν συνεχεία ο υποφαινό­μενος τρίτος ανήρ του φυλακείου ετραυματίσθη υπό του Λοχ. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ αποπειραθείς να αρπάση περίστροφον.

15’ από της εισβολής εις το φυλάκιον ευρέθη εις την κλίνην του επιμελώς κεκρυμμένος ή προσποιούμενος τον κοιμώμενον, ο Δ/τής της φρουράς Λοχίας, ούτος είχε κρυβεί κατά την σύγχυσιν των πρώτων στιγμών.

Οι Ανθ/γοί ΠΑΠΑΡΕΣΚΟΣ Γ. και  ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ., αφού ηρεύνησαν την ΝΔ πλευράν του Φυλακίου (ως η αποστολή των) συνηνώθησαν μετά του υπολοίπου της ομάδος των.

2) ΟΜΑΣ «Β». Σπεύσασα προς τον αντικειμενικόν της σκοπόν συνέλαβε δύο Γερμανούς οίτινες υπό το Κράτος του φόβου είχον αποκρυβεί κάτωθεν τραπέζης, ευρεθέντες τη βοηθεία ηλ. φανού υπό του Υπολ/γού ΜΠΑΛΤΑ ΙΩΑΝ.

Οι Επιλοχ. ΓΟΥΔΑΣ και Δεκ. ΠΑΡΙΣΣΙΔΗΣ , αφού ηρεύνησαν (συμφώνως τη αποστολή των) γειτονικόν οικίσκον, μη ευρώντες ουδένα εν αυτώ συνέλαβον επιστρέφοντες έναν εισέτι Γερμανών όπισθεν του οικίσκου «Ο».

3) ΟΜΑΔΕΣ «Γ» και «Δ» ετάχθησαν κανονικώς εις τας υπό της αποστο­λής των οριζομένας θέσεις χωρίς να χρησιμοποιήσουν τα πυρά των, εφ’ όσον ο αιφνιδιασμός είχεν επιτύχει απολύτως. Μετά την εξουδετέρωσιν της Φρουράς η ομάς «Δ», συμφώνως τη αποστολή της, μετετοπίσθη παρά την αμαξιτήν οδόν ΚΕΦΑΛΟ - ΤΙΜΙΑΝΟ ίνα απαγόρευση ταύτην. Εκ της θέσεως ταύτης περί ώραν 22.00’ έβαλεν κατά του απουσιάζοντος εκ του φυλακίου δεκάτου ανδρός, μεταβώντος προς υδροληψίαν και ήδη επιστρέφοντος. Η τύχη του τελευταίου τού­του αγνοείται.

Μετά την συγκέντρωσιν των αιχμαλώτων, την επίδοσιν των τραυματι­ών του εχθρού και την συγκέντρωσιν του οπλισμού και άλλων εγγράφων υπό των προς τούτο εκ των προτέρων ορισθέντων, ετέθησαν αι εκκρηκτικαί ύλαι εις, τας προς καταστροφήν εγκαταστάσεις.

Εις το φυλάκιον αφέθησαν οι 3 τραυματίαι του εχθρού και διά τον λόγον αυτόν τούτο εξηρέθη του προγράμματος καταστροφών.

Ώρα 22.00’ : Πρασίνη φωτοβολίς 3 αστέρων ερρίφθη εκ του χωρίου ΚΕΦΑΛΟ  

                      (πιθανόν σύνθημα συναγερμού).

  »    22.15’ : Διετάχθη γενική αποχώρησις μετά των 6 αιχμαλώτων και 

                      εμπυρευμάτισις των εκκρηκτικών υλών.

  »    22.15’ :  Ήρχισαν ανατινασσόμεναι αι εγκαταστάσεις του Φάρου. Μέχρις της

                      ώρας ταύτης ο φάρος εξηκολούθει λειτουργών.

  »    23.45’ : Άφιξις εις σημείον επιβιβάσεως (187906) και κάλυψις εντός χαράδρας

                     εν αναμονή του Μ.Λ.

8 Σεπτεμβρίου : Ώρα 01.00’ Επιβίβασις επί του Μ.L.

                             »   08.00’ Επιστροφή εις βάσιν.

VΙ. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΝ ΕΧΘΡΟΥ

    3 Τραυματίαι (2 Γερμανοί, 1 Ιταλός)

    6 Αιχμάλωτοι, 1 αγνοούμενος

β. ΦΙΛΙΟΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΝ

    Απώλεια ουδεμία

γ. ΥΛΙΚΟΝ ΕΧΘΡΟΥ

    Κατεστράφησαν δι’ ανατινάξεως

    1) 4 ηλεκτρικοί φάροι εξ ων ο εις περιστροφικός

    2) Μηχανή παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος

    3) Οικίσκος "Ο"

    4) 6-7 ατομικά όπλα και 1 οπλ/λον ΜΠΡΕΝ (αγγλικόν)

    5) Συσκευή εκ λαμαρίνης σχήματος προβολέως

    Κατεστράφησαν επίσης

    1) 2 τηλεφωνικαί συσκευαί

    2) 1 Ραδιόφωνον

    3) 1 υποπολυβόλον  ΣΤΑΓΙΕΡ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ο Α/Τ (ασύρματος) της ομάδος υποστάς βλάβην δεν ελειτούργησεν.

Εν βάσει τη 9 Σεπτεμβρίου 1944

ΜΙΑ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΚΩ[7]

Από αχρονολόγητο φυλλάδιο της (Ε.Υ.Ε. Εθνική Υπηρεσία Ενημερώσεως) πιθανώς του 1945

"Ἡ διαταγὴ τῆς διοικήσεως ἔλεγε ὅτι σὲ μιὰ γωνιά τῆς Κῶ, ὑπῆρχαν 4 ἀεροπορικοί φάροι, μιὰ γεννήτρια ἠλεκτρικοῦ ρεύματος, ἕνας οἰκίσκος καὶ τὸ φυλάκιο τῆς Γερμανι κῆς φρουρᾶς, καὶ ὅτι αὐτοὶ μέν, ἔπρεπε νὰ ἐξουδετερωθοῦν, τὰ ἄλλα δὲ νὰ καταστραφοῦν.

Μέρα ξεκίνησε μιὰ μικρὴ ὁμάδα Ἱερολοχιτῶν ἀπὸ τὴν προκεχωρημένη βάση, καὶ τὸ ἀπόγευμα τὰ πλωτά μέσα τοὺς ἀπεβίβασαν σ' ἕνα ἐρημικό μέρος. Χωρίς κανένα θόρυβο συγκεντρώθηκαν ὅλοι οἱ ἄνδρες καὶ ἀφοῦ φορτώθηκαν τὰ ὅπλα καὶ τὰ υλικὰ τῆς ἀνατινάξεως πῆραν τὸν ἀνήφορο. Τὸ ἔδαφος ἐξαιρετικά δύσβατο. Οὔτε δρόμος, οὔτε μονο- πάτι, μόνο ἕνα γιδόστρατο ὡδηγοῦσε πρὸς τὰ ἐπάνω ὅπου ὁ «ἀντικειμενικός σκοπός». Παρ' ὅλες τὶς φυσικές δυσκολίες καί τόν «φόρτο» τὰ παλληκάρια μας γρήγορα προχωρούσαν. Τρεῖς ὧρες κράτησε ἡ ἀνάβασις. Τέλος φτάσαν ἀπέναντι ἀπὸ τὸ ὕψωμα που βρισκόταν ὁ ἐχθρός.

Τὴν καθωρισμένη ώρα, ἀφοῦ οἱ ἄνδρες μας χωρίστηκαν σὲ δυὸ μικρὸς ὁμάδες, ἄρχισαν να κόβουν τὰ συρματοπλέγματα καὶ ἕρποντας νὰ προχωροῦν. Ἡ πρώτη ὁμὰς διευθύνθηκε πρὸς τὸν οἰκίσκο «ο» ἐνῶ ἕνα ὁπλοπολυβόλο ἐτάσσετο μεταξὺ αὐτοῦ καὶ μιᾶς ἄλλης ὁμάδος ποὺ ἀπὸ τὴν εἴσοδο τοῦ πλέγματος, προχώρησε μὲ κατεύθυνση τὸ κυρίως οἴκημα τῆς φρουρᾶς. Τέλος ἕνα δεύτερο ὁπλοπολυβόλο ἐτάσσετο μπροστά ἀπό τίς ἠλεκτρικὲς ἐγκαταστάσεις με μέ τωπο πρὸς τὸ φυλάκειο.

Ο λευκός φάρος ἐφώτιζε ὅλη τὴ γύρω ἔκταση, γι' αὐτὸ καὶ οἱ ἄνδρες μας εἶχαν κολλήσει στο ἔδαφος. Οταν περίπου φτάσαν στὸ μισὸ τῆς ἀποστάσεως, ὅλοι μαζί, στο σύνθημα ὥρμησαν πυροβολώντας μὲ τὰ «τόμμυ-γκάν» τους. Μὲ λίγα πηδήματα φτάσαν στὸ φυλάκιο. Πριν προλάβουν οἱ Γερμανοὶ νὰ συνέλθουν οἱ ἄνδρες

μας μπῆκαν μέσα. Τὸ θέαμα ποὺ τοὺς παρουσιάστηκε ήταν ἀπερίγραπτο. Ἐνῶ ἕνα ραδιόφωνο μετέδιδε μουσική, οἱ ἐχθροὶ τρέχαν σχεδόν γυμνοί δεξιά-αριστερά, ἐνῶ ἄλλοι προσπαθοῦσαν νὰ κρυφτούν στα πιο απίθανα μέρη. Μόνο ένας νεαρός Ιταλός σήκωσε ἀμέσως τὰ χέρια του καὶ ὀπισθοχωρῶντας πρὸς τὸν τοῖχο προσπαθοῦσε μὲ ἀργές κινήσεις ν' ἀρπάξει ένα κρεμασμένο πιστόλι. Μιὰ ριπὴ τὸν ἔρριξε κάτω.

Γρήγορα οἱ Ιερολοχίται μάζεψαν τοὺς αἰχμαλώτους καὶ ἄρχισαν να ψάχνουν όλες τις γωνιές. Παντού ἦταν κρυμμένες χειροβομβίδες. Μόλις ἡ ἔρευνα τελείωσε ἡ ὁμὰς ἀνατινάξεων ἄρχισε τὸ έργο της.

Σὲ λίγο ὅλα ἦταν ἕτοιμα καὶ ἡ ἀπομάκρυνσις τῶν Ἱερολοχιτῶν μὲ τοὺς αἰχμαλώτους ἄρχισε. Δὲν εἶχαν προλάβη νὰ κάνουν χίλια μέτρα, ὅταν ἀπό μιά γωνιά ξεπρόβαλε ἕνας Γερμανός. Ὁ ἐχθρὸς ἔκανε μια κίνηση θέλοντας να πάρη τὸ όπλο του. Καλύτερα νὰ μὴ κουνιῶνταν!... Καὶ ἡ κάθοδος συνεχίστηκε σκληρότερη ἀπὸ τὴν ἀνάβαση. Τα βράχια τὰ πουρνάρια καὶ τὰ ἀγκάθια σχίζαν τὶς σάρκες, ἐνῶ οἱ Γερμανοί κλαίγοντας ἔλεγαν διαρκῶς: Μὴ μᾶς πειράξετε, μὴ μᾶς τουφεκίσετε.

Τέλος φτάσαν στην παραλία. Στάθηκαν λίγο περιμένοντας τα «πλωτά μέσα» ἐνῶ ἀπό ψηλά ἀκουγόταν ο κρότος τῶν μηχανημάτων καὶ τῶν φάρων ποὺ τιναζόντουσαν. Το «πλωτό μέσο» ἀπό τή σκοτεινιά τῆς θάλασσας δίνει τὸ σῆμα, οἱ δικοί μας ἀπαντοῦν καὶ οἱ αἰχμάλωτοι ἀρχίζουν νὰ γελοῦν καὶ νὰ φωνάζουν: «Γλυτώσαμε, γλυτώσαμε πιά». Μὲ ταχύτητα ἡ ἐπιβίβασις τελείωσε. Καὶ ἐνῶ μεγάλες φλόγες καὶ καπνοί σκέπαζαν τὴν θέσι τῶν ἐχθρικῶν ἀεροπορικῶν φάρων, οἱ Ἱερολοχίται μὲ τοὺς αἰχμαλώτους ἀπεμακρύνοντο γιὰ τὴν βάση τους."

  Άφιξη των αιχμαλώτων του Θυμιανού στο Καστελόριζο.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

1) ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΛΑΛΙΩΤΗ [8]

Αθανάσιος Λαλιώτης

Ο Αθανάσιος Λαλιώτης ήταν από τους πρώτους που ήρθαν στην Kω με την αναγνωριστική περίπολο του υπολοχαγού Γεωργίου Παπαρέσκου, η οποία αποτελούνταν από τέσσερα άτομα, τον Γ. Παπαρέσκο, τον Αθανάσιο Λαλιώτη, τον Λοΐζο Xέρκετ και έναν ασυρματιστή. Έμειναν τρεις ημέρες και ήταν η πρώτη ομάδα που αποτόλμησε αναγνώριση στον Θυμιανό. Ήλθαν σε επαφή με ντόπιους συνεργάτες τους και με οδηγό το βοσκό Πίκο, παρακολούθησαν τον Θυμιανό και έφτιαξαν αναγνωριστικούς χάρτες, μετακινούμενοι σε τρία κρησφύγετα. Είχαν επαφή με τον ασύρματο στις τρεις κάθε βράδυ. Ο Γ. Παπαρέσκος θεωρούσε ως σπουδαιότερους στρατηγικούς στόχους στην Kω το αεροδρόμιο της Aντιμάχειας, τους αεροπορικούς φάρους του Θυμιανού και τα βαριά πυροβόλα στα Mπογάζια.

Ακολούθησαν οι περίπολοι του υπολοχαγού Κώστα Παπαδόπουλου, που έμεινε  περισσότερες ημέρες απ’ τους υπόλοιπους και τελευταία του Έρσελμαν.

Κώστας Παπαδόπουλος

Την ημέρα της επιχείρησης άλλα δύο M.L. βρίσκονταν γύρω από το νησί της Kω, το ένα στο στενό μεταξύ Kω - Kαλύμνου, και το άλλο στην περιοχή  Kω - Νισύρου, με σκοπό να ειδοποιήσουν σε περίπτωση που φαίνονταν γερμανικά πλοία. Σε ένα από αυτά βρισκόταν και ο ίδιος.

2) ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΡΑΜΠΟΤΑ[9] 

Κων/νος Ραμπότας

Ο δεκανέας Κων/νος Ραμπότας έλαβε μέρος στην επιχείρηση του Θυμιανού στην ομάδα κρούσης «Β». Όπως μου είπε αναχώρησαν από το Deremen και μετά από ταξίδι δύο ωρών περίπου έφθασαν στην Κω, αποβιβάσθηκαν και την επομένη πήγαν στον Θυμιανό. «Μετά το τέλος της επιχείρησης», μου διηγήθηκε  «εγώ βρήκα και πήρα τον κώδικα του ασυρμάτου, που είχε ο Ιταλός ασυρματιστής. Στο δρόμο της επιστροφής όμως τον έχασα και ο υπίλαρχος Έρσελμαν, με έστειλε πίσω να τον βρω. Όταν επέστρεφα είχαν αρχίσει ήδη οι εκρήξεις από τις βραδυφλεγείς βόμβες που είχαμε βάλει. Στο ταξίδι προς τη βάση μας, ο Γερμανός διοικητής μόλις είδε πόσο λίγοι ήμασταν, απογοητεύθηκε τόσο, που ήθελε να πέσει στη θάλασσα».

3) ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ[10]

Γεώργιος Κοντογιάννης

Ο Γεώργιος Κοντογιάννης έλαβε μέρος στην επιχείρηση ως καταστροφέας. Μου ανέφερε ότι: «Φύγαμε βράδυ από το Deremen της Τουρκίας και  γύρω στις 11 με 12 η ώρα φθάσαμε στην Κω. Αφού αποβιβαστήκαμε, φθάσαμε σε ένα δασύλλιο, σε ένα βουνό απέναντι από τον Θυμιανό, και το πρωί είχαμε μια τέλεια θέση παρατήρησης. Βλέπαμε όλα όσα γίνονταν στο φυλάκιο. Όλοι όσοι ήμασταν εκεί παρατηρήσαμε το στόχο μας και ετοιμαστήκαμε. Στις 11.00’ ήρθε ένας βοσκός (ίσως ο Π. Πίκος) και μας έδωσε πληροφορίες.

Όταν σουρούπωσε κατεβήκαμε από την κρυψώνα μας και ανεβήκαμε στον Θυμιανό. Εγώ με τον Γ. Παπαρέσκο έπρεπε να πάμε να ερευνήσουμε την πίσω πλευρά. Τελικά πήγα μόνος μου· ο Παπαρέσκος πήγε με τους άλλους από την πρόσθια πλευρά. Όταν έφθασα, οι άλλοι είχαν μπει ήδη μέσα. Φαίνεται ότι μόλις πλησίασαν, κάποιος Ιταλός πήγε να κρυφθεί, οι δικοί μας πυροβόλησαν και έτσι άρχισε η επιχείρηση. Υπήρχε ναρκοπέδιο και συρματοπλέγματα, αλλά επειδή ήταν ακόμη νωρίς, οι Γερμανοί δεν είχαν κλείσει την πόρτα και περάσαμε ανενόχλητοι. Αιφνιδιάσθηκαν πλήρως.

Εγώ με τον Κοσμά Σαρρή προετοιμάσαμε τις βόμβες για την καταστροφή. Όταν επιστρέψαμε στην αρχή του μονοπατιού που ανεβαίνει προς το λόφο, αφήσαμε ένα πολυβόλο Tomson, για να το βρουν οι Γερμανοί και να καταλάβουν ότι την επιχείρηση την έκαναν κομάντος και να μην κάνουν αντίποινα στο χωριό.

 Επιστρέψαμε από τον ίδιο δρόμο και φθάσαμε στο M.L., που μας περίμενε καμουφλαρισμένο με δίχτυ παραλλαγής. Στην επιστροφή οι αιχμάλωτοι, ήταν χαρούμενοι, γιατί γι’ αυτούς ο πόλεμος είχε τελειώσει και θα επέστρεφαν στα σπίτια τους ζωντανοί. Μετά μάθαμε ότι οι Γερμανοί μπερδεύτηκαν από τις εκρήξεις, που γίνονταν κάθε μισή ώρα και όταν ήρθαν το πρωί ετοιμάστηκαν να δώσουν μάχη, διότι πίστευαν ότι ήμασταν ακόμη μέσα κρυμμένοι και τους περιμέναμε.

H ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

H Γερμανική στρατιωτική κατοχή στα Δωδεκάνησα μπορεί να χωριστεί  σε δύο περιόδους[11].

Α) H πρώτη: Από τον Σεπτέμβριο 1943 μέχρι τον Οκτώβριο 1944 που ελευθερώθηκε η Ελλάδα. Τότε αρχίζει η μερική αποχώρηση των Γερμανών από τα νησιά τα οποία μετατρέπονται σε οχυρά, κυρίως η Pόδος, η Kως και η Λέρος.

B) H δεύτερη: Από τον Οκτώβριο 1944 μέχρι την 9/Μάιο/1945 που υπογράφηκε στην Σύμη η παράδοση. Οι Γερμανοί είναι πλέον απομονωμένοι στο Nοτιοανατολικό Αιγαίο και την Κρήτη το μακρύτερο σημείο που βρίσκεται γερμανικός στρατός. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως οι τελευταίες σφαίρες του πολέμου στην Ευρώπη έπεσαν στα Δωδεκάνησα.

Στην Κω από τον Οκτώβριο/1943 έδρευε τμήμα της 999 μεραρχίας (βοηθητική μεραρχία ανεπιθύμητων) που αποτελούνταν από άτομα που τα περισσότερα είχαν κάνει φυλακή. Ήταν ένα μείγμα από εντελώς διαφορετικούς ανθρώπους περίπου α) 1/3 στρατιώτες της Wehrmacht (γερμανικές ένοπλες δυνάμεις) β) 1/3 ποινικούς γ) 1/3 πολιτικούς αντιναζιστές.

Μετά την πρώτη αποχώρηση τον Οκτώβριο/1944 οι Γερμανικές οι εναπομείναντες γερμανοί μετατρέπουν τα νησιά σε οχυρά και οι μονάδες στα νησιά μετατρέπονται σε φρουριακά τάγματα στα Δωδεκάνησα. Στην Κω έδρευαν τα φρουριακά τάγματα  Χ/999 και ΧΙ/999 του 967 συντάγματος. Μερικοί από τους αντιναζιστές γερμανούς στην Κω βλέποντας ότι η Γερμανία κατέρρεε πίστευαν ότι πολύ γρήγορα το ναζιστικό καθεστώς θα έπεφτε και έπρεπε να δουν πως θα φτιάξουν την νέα δημοκρατική Γερμανία.

ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ

ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΜΑΝΟΛΗ ΦΟΥΡΤΟΥΝΗ[12] Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΡΟΥΝΤΥ

Μανόλης Φουρτούνης

Ένα τραγικό γεγονός είναι η ιστορία του Γερμανού στρατιώτη Ρούντυ.

Ο Ρούντυ ήταν καθηγητής και καταγόταν από τη Δρέσδη. Ήταν στέλεχος των Γερμανών σπαρτακιστών και γι’ αυτό συνελήφθηκε από τους ναζιστές και κλείστηκε φυλακή.

Όταν υπηρετούσε στον Θυμιανό, δουλειά του ήταν να πηγαίνει στο χωριό και να μεταφέρει τα τρόφιμα και τις προμήθειες για το φυλάκιο. Έτσι γνώρισε αρκετούς χωριανούς και τον πατέρα του Ε. Φουρτούνη, που είχε εμπορικό κατάστημα. Άρχισε να μιλάει στο δεκαοκτάχρονο Μανόλη για το σοσιαλισμό και την αντίσταση που έπρεπε να κάνει το χωριό στους Γερμανούς, προτείνοντας να κρυφθούν όλοι οι νέοι πάνω από 16 ετών και να κρύψουν όλα τα ζώα, ώστε οι Γερμανοί να μη βρίσκουν τροφή. Μια μέρα ο Μανώλης του έδειξε ένα βιβλίο που έγραφε για τα πολιτικά συστήματα στον κόσμο τότε, ο Ρούντι του είπε εντάξει καλό είναι αλλά μην διαβάζεται μόνο να μας πολεμάτε κιόλας.

Ο Ρούντυ δεν φοβόταν τους ναζίστες· ήξεραν άλλωστε ότι δεν τους συμπαθεί. Ήταν αγαπητός στο χωριό και όλοι τον γνώριζαν. Η φρουρά που βρισκόταν στον Θυμιανό είχε διοικητή ένα φανατικό ναζιστή, αλλά οι υπόλοιποι ήταν αριστεροί.

Ο δάσκαλος Αντώνης Νικολής, μαζί με το Μανόλη Φουρτούνη και τον αδελφό του, συνάντησαν μερικές ημέρες πριν τους Ιερολοχίτες στη Λάθρα και γνώριζαν για την επιχείρηση. Όταν πλησίασε η ανατολή, την ημέρα που θα γινόταν η επιχείρηση του Θυμιανού, ο Ρούντυ ήταν ακόμη στο χωριό. Προσπάθησαν να τον κρατήσουν με διάφορες δικαιολογίες, αλλά ο Ρούντυ, ευσυνείδητος όπως ήταν, επέμενε να επιστρέψει. Τελικά έφυγε αργά για το φυλάκιο, με τα μουλάρια του και τους  κουβάδες γεμάτους νερό.

Όταν έφθασε κοντά, άκουσε τους πυροβολισμούς, κατάλαβε τι γινόταν και  έτρεξε να παραδοθεί. Ο θόρυβος όμως από τα μουλάρια και τα παγούρια που κτυπούσαν στο σκοτάδι, έδωσε φαίνεται την εντύπωση ότι πρόκειται για αρκετά άτομα. Κάποιος από τους επιτιθέμενους πυροβόλησε με πολυβόλο προς την κατεύθυνση που ακουγόταν ο θόρυβος· ο Ρούντυ σκοτώθηκε αμέσως. Ίσως οι καταδρομείς δεν γνώριζαν ότι σκοτώθηκε ένας ακόμη Γερμανός, διότι όπως καταγράφθηκε στην αναφορά, «Εκ της θέσεως ταύτης περί ώραν 22.00’ έβαλεν κατά του απουσιάζοντος εκ του φυλακίου δεκάτου ανδρός, μεταβώντος προς υδροληψίαν και ήδη επιστρέφοντος. Η τύχη του τελευταίου τού­του αγνοείται».

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΙΟΥ

Η αναφορά των κατασκόπων για τον Θυμιανό δύο ημέρες μετά, μιλούσε μόνο για ένα διασωθέντα : «Από τους Γερμανούς στρατιώτας του παρατηρητηρίου Αθυμιανός (Θυμιανός) της Κεφάλου, ένας διέφυγε την σύλληψη και κατήγγειλεν ότι μετά των Comandos συνέπραττον πολίτες, συνεπεία τούτου συνελήφθησαν 14 εκ των πολιτών εναντίον των οποίων είχον στραφή αι υποψίαι των. Μέχρι της στιγμής δεν προέκυψαν στοιχεία εις βάρος των.

Το ηθικόν των (γερμανών) στρατιωτών και μέρος των αξιωματικών όλων γενικώς των νήσων έφθασαν το μηδέν». ΚΩΣ  11/9/1944  W.R[13].

Η αναφορά του Α. Έρσελμαν ανέφερε τρεις, «Εις το φυλάκιον αφέθησαν οι 3 τραυματίαι του εχθρού και διά τον λόγον αυτόν τούτο εξηρέθη του προγράμματος καταστροφών.»

Το πρωί της άλλης ημέρας με προφύλαξη ήλθαν Γερμανοί από την Κέφαλο και αντίκρισαν τα αποτελέσματα της επίθεσης. Στο ημερολόγιο πολέμου της μεραρχίας εφόδου «Ρόδος» κατέγραψαν[14]: Στις 21.27’ μια εχθρική ομάδα κομάντος επιτέθηκε στις  εγκαταστάσεις σηματοδοτών και το φάρο του Θυμιανού (Κως). Τρεις στρατιώτες σκοτώθηκαν, ένας είναι σοβαρά τραυματίας και ένας επέζησε, οι άλλοι εξαφανίστηκαν. Οι εγκαταστάσεις και ο φάρος καταστράφηκαν. Οι έρευνες συνεχίζονται.     

Οι Γερμανοί στην αρχή υποψιάστηκαν ότι υπήρχαν συνεργάτες των εχθρών στο χωριό, έκαναν μπλόκο και συνέλαβαν κάποιους χωριανούς, αλλά μετά από λίγο τους άφησαν.

Όπως μου είπε ο Μανόλης Φουρτούνης, ο στρατιώτης που επέζησε ήταν φίλος του Ρούντυ επίσης σπαρτακιστής. Όταν άρχισε η μάχη κρύφθηκε σε μια σπηλιά και περίμενε τον Ρούντυ για να γυρίσουν μαζί στην Κέφαλο και να τους φυγαδέψουν απ’ εκεί οι Έλληνες στην Τουρκία. Απ’ την κρυψώνα του άκουγε τους Ιερολοχίτες που έσπαγαν τα όπλα και τα εξαρτήματα των φάρων και μιλούσαν ελληνικά. Όταν δεν γύρισε ο Ρούντυ βγήκε από τη σπηλιά και πήγε στο χωριό. Εκεί τον βρήκαν οι Γερμανοί ξαφνιασμένοι, τον θεώρησαν ύποπτο που δεν είχε πάθει τίποτε και μετά από επιτόπου ανάκριση,  μεταφέρθηκε από τους Γερμανούς στο κρατητήριο, στην Αντιμάχεια.

Εκείνος για να προστατεύσει το χωριό από τυχόν αντίποινα είπε ότι την καταστροφή την έκαναν οπλισμένοι Ιταλοί φυγάδες. Μετά από ένα μήνα περίπου τον άφησαν ελεύθερο και γύρισε πάλι στην υπηρεσία του στην Κέφαλο. Όταν συνάντησε τον Μανόλη, του είπε όλη την ιστορία και του εξήγησε ότι γλίτωσε την εκτέλεση λόγω του θανάτου του Ρούντυ. : «Επειδή σκοτώθηκε ο Ρούντυ δεν μας κατηγόρησαν, ότι εμείς οι αριστεροί κάναμε την επίθεση, διότι αν γλίτωναν δύο κομουνιστές  θα ήταν ύποπτο». Οι ναζιστές θα νόμιζαν ότι ήταν συνεργάτες του εχθρού και θα τους εκτελούσαν.

Μετά απ’ αυτή την επιχείρηση οι φάροι του Θυμιανού δεν λειτούργησαν ξανά. Σήμερα στην κορυφή του λόφου δεν διακρίνεται τίποτε από τις εγκαταστάσεις. Υπάρχουν μόνο υπολείμματα των ιταλικών πολυβολείων και οι τσιμεντένιες βάσεις των κεραιών.

Ο ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ[15]

Το Φεβρουάριο του 1944, το ΓΣΔΜΑ (Γενικό Στρατηγείο Δυνάμεων Μέσης Ανατολής), αφού θα ματαιώνονταν οι επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Ελλάδας, έκρινε ως επιβαλλόμενη την ανάληψη καταδρομικών επιχειρήσεων ευρύτερης μορφής για την προσβολή των θαλάσσιων συγκοινωνιών του εχθρού στο Αιγαίο, την εξουδετέρωση φυλακίων, την καταστροφή αποθηκών και εφοδίων, τον εκνευρισμό και την καταπόνηση των φρουρών του. Γενικότερα, θα αποσκοπούσε στον εξαναγκασμό του εχθρού να απασχολεί αρκετές δυνάμεις για την ασφάλεια και την κατοχή των νήσων.

Για το σκοπό αυτόν, αποφασίσθηκε η χρησιμοποίηση της Βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών και του Ιερού Λόχου. Η Ταξιαρχία, με έδρα το Ελ Ατζίμπ της Παλαιστίνης, χώρισε το Αιγαίο σε δύο τομείς:

Α) το ΒΟΡΕΙΟ ΤΟΜΕΑ, που περιλάμβανε τη Σάμο, την Ικαρία και τις νήσους βόρεια από αυτές

Β) ΝΟΤΙΟ ΤΟΜΕΑ που περιλάμβανε το σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων, τις Κυκλάδες και την Κρήτη. Ο πρώτος τομέας ανατέθηκε στον Ιερό Λόχο και ο δεύτερος σε τμήματα της Βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών.

Ήταν εμφανές ότι αυτό αποσκοπούσε στον κατευνασμό της ουδέτερης Τουρκίας γιατί είχε εκφράσει τις βλέψεις της για τα Δωδεκάνησα. Οι ελληνικές δυνάμεις ελέγχονταν στενά από το αγγλική διοίκηση "Advanced Raiding Forces" (Προκεχωρημένες Δυνάμεις Καταδρομών) και όλες οι επιχειρήσεις θα πραγματοποιούνταν με προέγκριση των σχεδίων από το Κλιμάκιο Προκεχωρημένων Δυνάμεων Καταδρομών της Αλεξάνδρειας.

Η συγκρότηση των δυνάμεων του ιερού Λόχου με τη νέα σύνθεση αποτελούνταν από,  Τμήμα Διοικήσεως, τρία Καταδρομικά Τμήματα Τμήμα Όλμων, Εφεδρεία και Τμήμα Βάσεως. Περιλάμβανε επίσης Τμήμα Μηχανικού (Καταστροφών) και Τμήμα Διαβιβάσεων. Κάθε Καταδρομικό Τμήμα είχε Ομάδα Διοικήσεως και τρεις Διμοιρίες Καταδρομών. Η σύνθεση των διμοιριών και των άλλων επιμέρους τμημάτων (Όλμων, Μηχανικού και Διαβιβάσεων) σε προσωπικό, οπλισμό και άλλα μέσα ήταν τέτοια, ώστε να επιτυγχάνεται άσκηση διοικήσεως, ευελιξία και μεγάλη ισχύ πυρός, για την αποτελεσματική εκπλήρωση διαφόρων καταδρομικών αποστολών. Το σύνολο της δυνάμεως, από τη σύνθεση αυτή, ανερχόταν στους 446 Ιερολοχίτες,

Η διοίκηση των τριών Καταδρομικών Τμημάτων ανατέθηκε αντίστοιχα στους Αντισυνταγματάρχες Ιππικού Καλλίνσκη, Πεζικού Τριανταφυλλάκο και στον Ταγματάρχη Πυροβολικού Δημόπουλο Παύλο και ως διοικητής του λόχου εξακολούθησε να είναι ο Συνταγματάρχης Τσιγάντες.

Χριστόδουλος Τσιγάντες

Ο Ταξίαρχος David S. T. "D.S.T." Turnbull ήταν ο διοικητής των βρετανικών ειδικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης της Special Air Service (SAS) και της Special Boat Squadron (SBS), που επιχειρούσαν παράλληλα με τον Ελληνικό Ιερό Λόχο, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων της στο Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα το 1944 -1945.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα που καταρτίσθηκε από τη Βρετανική Ταξιαρχία Καταδρομών και κοινοποιήθηκε στον Ιερό Λόχο ως Γενικές Οδηγίες στις αρχές Απριλίου 1944, καθορίσθηκαν με σειρά προτεραιότητας οι εξής αντικειμενικοί σκοποί:

- Μη σταθεροί στόχοι, πλωτά μέσα.

- Αφετηρίες καλωδίων.

- Σταθμοί ακροάσεως αεροπλάνων.

- Αποθήκες καυσίμων.

- Συνεργεία επισκευής υλικών και νεώρια πλοιαρίων.

- Επάκτια άμυνα, πυροβολεία και προβολείς.

- Σταθμοί ασυρμάτου.

- Επιτελεία.

Στο Νότιο Αιγαίο έδρασε πρώτα το ΙΙ τμήμα. Από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τον Αύγουστο/1944, το ΙΙ τμήμα άρχισε να αποσύρεται τμηματικά, προκειμένου να αντικατασταθεί από το ΙΙΙ τμήμα στις επιχειρήσεις του Αιγαίου και των Δωδεκανήσων .

Την εποχή αυτή, οι Ειδικές Μονάδες της Βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών αποχώρησαν από το Αιγαίο και η ευθύνη των επιχειρήσεων ανατέθηκε στον Ιερό Λόχο. Το ΙΙ Καταδρομικό Τμήμα, ένεκα της αυξημένης δυνάμεώς του από απόψεως συνθέσεως, μετονομάσθηκε σε «Απόσπασμα Αιγαίου». Επίσης, όσα βρετανικά τμήματα παρέμειναν στην περιοχή αποτέλεσαν τη «Δύναμη 142», υπό το Διοικητή της Βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών, στην οποία ο Ιερός Λόχος εξακολουθούσε να υπάγεται επιχειρησιακά.

Μέχρι τις 28 Αυγούστου, το ΙΙΙ Καταδρομικό Τμήμα είχε εγκατασταθεί στη βάση Ντερεμέν (Μικρά Ασία), για να συνεχίσει τις επιχειρήσεις στο Αιγαίο.

H περίοδος δράσεως του ΙΙΙ Καταδρομικού Τμήματος χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονη περιπολική δραστηριότητα με αναγνωρίσεις και μικρές καταδρομικές ενέργειες. Την περίοδο αυτή, οι Γερμανοί προσπαθούσαν να απαγγιστρώσουν τις περισσότερες δυνάμεις τους από τις νήσους, για να τις μεταφέρουν στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα, από την πλευρά των Συμμάχων, άρχιζαν επιχειρήσεις απελευθερώσεως των νήσων του Αιγαίου. Γι’ αυτό άνδρες του ΙΙΙ Καταδρομικού Τμήματος ήταν αυτοί που εφάρμοσαν την επιχείρηση στον Θυμιανό.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΘΥΜΙΑΝΟ ΤΟ 1989

Το 1989 επισκέφθηκα τον λόφο του Θυμιανού. Προσπάθησα να εντοπίσω υπολείμματα εγκαταστάσεων και αντικείμενα από την μάχη. Υπήρχαν ακόμη οι βάσεις των θέσεων των κεραιών και των κτηρίων. Εμφανείς ήταν και τα πυροβολεία και τα παρατηρητήρια. Το έδαφος είναι διάσπαρτο από κάλυκες καθώς υπάρχουν και μικρά έγχρωμα τμήματα από τους φανούς. Σήμερα έχει αυξηθεί η βλάστηση, τα δένδρα σιγά - σιγά καταλαμβάνουν τον λόφο.

Μερικά ευρήματα από το πεδίο της μάχης. Κάλυκες, το φίλτρο αντιασφυξιογόνου μάσκας και τμήματα μπαταριών (μονωτήρες).

Για πληροφορίες στο βιβλίο μου: ΚΩΣ 1912 – 1948. ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ. Δίτομο έργο. Κως, 2011.

https://www.koshistory.gr/readingroom

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1] Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., 815/Α/20.  Αναφορά Α. Έρσελμαν. – Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., Ο ελληνικός στρατός στη Μέση Ανατολή (1941 – 1945) (Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι, Αιγαίο), Αθήνα 1995, σσ. 200 – 204. - Βιογραφικό Ανδρέα Έρσελμαν.  Γεννήθηκε στην Πετρούπολη το 1916, γόνος παλαιάς γερμανικής οικογένειας, κλάδος της οποίας μετανάστευσε στην τσαρική Ρωσία. Μετά την Επανάσταση η οικογένεια ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Πύργο Ηλείας όπου ο πατέρας εξελίχθηκε σε διευθυντή της τοπικής τράπεζας, τα βήματα του οποίου ακολούθησε ο μεγάλος του γιος. Ο Ανδρέας ήθελε να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο αλλά κάποια γραφειοκρατικά εμπόδια τον έκαναν να στραφεί στην Σχολή Ευελπίδων. Απέκτησε μεγάλη στρατιωτική παιδεία αλλά και ευρύτερη μόρφωση και σπουδαίο πολιτισμό. Ως στρατιωτικός εκπαιδεύτηκε και πολέμησε στους καταδρομείς και στους αλεξιπτωτιστές, μαζί με τις μαχόμενες βρετανικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, εναντίον των δυνάμεων του Άξονος. Μετά, ειδικεύθηκε στα Τεθωρακισμένα και υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες του Ελληνικού Στρατού. Έλαβε μέρος στο αποτυχημένο αντικίνημα του Βασιλιά Κωσταντίνου στις 13/12/1967 συνελήφθηκε και φυλακίστηκε από τους Απριλιανούς και εκτοπίστηκε  στα Κύθηρα. Υπήρξε συγγραφέας και ζωγράφος συνέθεσε τον ύμνο του Ιερού Λόχου.

– Γ.Ε.Σ. – Δ.Ι.Σ., 815/Α/23. Στις 18 Σεπτεμβρίου ο  συνταγματάρχης Θεμιστοκλής Κετσέας ενημέρωσε τον Χ. Τσιγάντε στο Κάϊρο για την επιτυχία της επιχείρησης στην Κω.   

[2] Μαρτυρία Διαμαντή Γιαννιού. Κως, Μάρτιος 1997. Σε προηγούμενες κατασκοπευτικές αποστολές ο Διαμαντής Γιαννιός είχε παρακολουθήσει τον Θυμιανό. – Γεωργιάδη, Μνήμες, σ. 176.  

[3]  Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., 815/Α/19.

[4]  Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., Ο ελληνικός στρατός στη Μέση Ανατολή (1941 – 1945) (Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι, Αιγαίο), Αθήνα 1995. ό.π., σ. 203. Ίσως πρόκειται για λάθος αναγνώρισης, διότι αποκλείεται ο διοικητής να ήταν Ιταλός. Αυτό αποδεικνύεται και από τη μαρτυρία του δεκανέα Κ. Ραμπότα.

[5] Μαλαϊάκη Β.Χ. (επιμέλεια), Θρυλλικά κατορθώματα. Κλεφτοπολεμισταί στα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Νυχτερινή επιδρομή στην Κω, Ημερολόγιον 1946, Ρόδος 1946, σσ. 28 - 29. Η διαταγή της διοικήσεως έ­λεγε ότι σε μια γωνιά της Κω, υπήρχαν 4 αεροπορικοί φάροι, μια γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύματος, ένας οικίσκος και το φυλάκιο της Γερμανικής φρουράς και ότι αυτοί μεν έπρεπε να εξουδετερωθούν, τα αλλά δε να καταστραφούν. Μέρα ξεκίνησε μια μικρή ομάδα ιερολοχιτών από την προκεχωρημένη βάση, και το απόγευμα τα πλωτά μέσα τους απεβίβασαν σ’ ένα ερημικό μέρος. Χωρίς κανένα θόρυβο συγκεντρώθηκαν όλοι οι άνδρες και αφού φορτώθηκαν τα όπλα και τα υλικά της ανατινάξεως πήραν τον ανήφορο. Το έδαφος εξαιρετικά δύσβατο. Ούτε δρόμος ούτε μο­νοπάτι, μόνο ένα γιδόστρατο ωδηγούσε προς τα επάνω όπου (ήταν)  ο «αντικειμενικός σκοπός». Παρ’ όλες τις φυσικές δυσκολίες και τον «φόρτο» τα παλληκάρια μας γρήγορα προχωρούσαν. Τρεις ώρες κράτησε η ανάβασις. Τέλος φτάσαν απέναντι από το ύψωμα που βρισκόταν ο εχθρός.

Ο λευκός φάρος εφώτιζε όλη τη γύρω έκταση, γι’ αυτό και οι άνδρες μας είχαν κολλήσει στο έδαφος. Όταν περίπου φτάσαν στο μισό της αποστάσεως, όλοι μαζύ, στο σύνθημα ώρμησαν πυροβολώντας με τα «τόμμυ-γκάν» τους. Με λίγα πηδήματα φτάσαν στο φυλάκιο. Πριν προλάβουν οι Γερμανοί να συνέλθουν οι άνδρες μας μπήκαν μέσα. Το θέαμα που τους παρουσιάστηκε ήταν απε­ρίγραπτο. Ενώ ένα ραδιόφωνο μετέδιδε μουσική, οι εχθροί τρέχαν σχεδόν γυμνοί δεξιά-αριστερά, ενώ άλλοι προσπαθούσαν να κρυφτούν στα πιο απίθανα μέ­ρη. Μόνο ένας νεαρός Ιταλός σήκωσε αμέσως τα χεριά του και οπισθοχωρών­τας προς τον τοίχο προσπαθούσε με αργές κινήσεις ν’ αρπάξει ένα κρεμασμένο πιστόλι. Μια ριπή τον έρριξε κάτω. Γρήγορα οι Ιερολοχίται μάζεψαν τους αιχμαλώτους και άρχισαν να ψάχνουν όλες τις γωνιές. Παντού ήταν κρυμμένες χειροβομβίδες.

Μόλις η έρευνα τελείωσε η ομάς ανατινάξεων άρχισε το έργο της. Δεν είχαν προλάβει να κάνουν χίλια μέτρα όταν από μια γωνιά ξεπρόβαλε ένας Γερμανός. Ο εχθρός έκανε μια κίνηση θέλοντας να πάρη το όπλο του. Καλύτερα να μην κουνιώταν!... Και η κάθοδος συνεχίστηκε σκληρότερη από την ανάβαση. Τα βράχια, τα πουρνάρια και τα αγκάθια σχίζαν τις σάρκες, ενώ οι Γερμανοί κλαίγοντας έλεγαν διαρκώς: Μη μας πειράξετε.

Τέλος φτάσαν στην παραλία. Στάθηκαν λίγο περιμένοντας τα «πλωτά μέ­σα», ενώ από ψηλά ακουγόταν ο κρότος των μηχανημάτων και των φάρων που τιναζόντουσαν. Το «πλωτό μέσο» από τη σκοτεινιά της θάλασσας δίνει το σήμα, οι δικοί μας απαντούν και οι αιχμάλωτοι αρχίζουν να γελούν και να φωνά­ζουν: «Γλυτώσαμε, γλυτώσαμε πια».

 Με ταχύτητα η επιβίβασις τελείωσε. Και ενώ μεγάλες φλόγες και καπνοίσκέπαζαν την θέσι των εχθρικών αεροπορικών φάρων, οι Ιερολοχίται με τους αιχμαλώτους απομακρύνοντο για την βάση τους.

[6] Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., 815/Α/20. Έκθεση 5 δακτυλογραφημένων σελίδων.

[7] Στοιχεία περιοδικού. Ὑπεύθυνος συντάκτης: Β.E.P. Σκίτσο ἐξωφύλλου: Α. Ψ. Σκίτσο ἐπιχειρήσεως : Ὑπ/γός Ε. (Ένσελμαν). Φωτογραφίες τεύχους Ε.Υ. Ε. ΔΡΧ. 20

[8] Μαρτυρία Αθανάσιου Λαλιώτη. Κως, Μάρτιος 1997.

[9] Μαρτυρία Κων/νου Ραμπότα. Αθήνα, Οκτώβριος 1993. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το 1942 με ένα καΐκι έφυγε μαζί με άλλους κρυφά από τη Θεσσαλονίκη για να πάνε στη Μέση Ανατολή. Στην πορεία σταμάτησε η μηχανή του σκάφους και βγήκαν σε ένα μικρό τουρκικό νησί, το Γούνι. Εκεί έμειναν 20 ημέρες επιβιώνοντας όπως μπορούσε ο καθένας, μέχρι που ήλθε μια αγγλική τορπιλάκατος και τους μετέφερε στη Σμύρνη. Από εκεί έφθασαν στη Μέση Ανατολή. Κατατάχθηκε στον Ιερό Λόχο και έλαβε μέρος στην επιχείρηση του Θυμιανού και την απελευθέρωση της Λήμνου. 

[10] Μαρτυρία αντιστράτηγου ε.α΄., Γεώργιου Κοντογιάννη. Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 1997. Κατετάγη στον Ιερό Λόχο και γύρισε στην Ελλάδα γρηγορότερα, διότι οι Γερμανοί, λίγο πριν φύγουν από την Ελλάδα, τον Αύγουστο του 1944, εκτέλεσαν τον αδελφό του.

[11] Δύο ήταν οι Γερμανοί στρατιωτικοί διοικητές Δωδεκανήσου. O στρατηγός Urleeh Kleeman από της 13/Σεπτεμβρίου/1943 μέχρι τον Οκτώβριο/1944, και ο Tαξίαρχος Otto Wagener από την αρχή του Oκτωβρίου/1944 μέχρι στις 9/Μαΐου/1945 που υπογράφηκε η παράδοση των γερμανικών μονάδων σε συμμαχική επιτροπή στην Σύμη.

[12] Μαρτυρία Μανόλη Φουρτούνη. Κέφαλος (Κως), Αύγουστος 2006.

[13]  Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., 815/Α/24. Χειρόγραφο σημείωμα μισής σελίδας.

[14] Mattiello Giafranco, σ. 160.

[15] Γ.Ε.Σ. - Δ.Ι.Σ., Ο ελληνικός στρατός στη Μέση Ανατολή (1941 – 1945) (Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι, Αιγαίο), ό.π., Αθήνα 1995.