Ο Amedeo Maiuri υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Ιταλούς αρχαιολόγους και ένας απ’ τους σημαντικότερους του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στο Veroli (Frosinone) το 1886. Υπήρξε πραγματικός λάτρης της Αρχαιότητας με μακρά και πολύπλευρη πορεία που του χάρισε διεθνή φήμη. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο “Sapienza” της Ρώμης. Υπήρξε μαθητής του Nicola Porta και έκανε τη διατριβή του στη Βυζαντινή Λογοτεχνία για τον Βυζαντινό ποιητή, Θεόδωρο Πρόδρομο, ο οποίος έζησε τον 11ο αιώνα μ.Χ. στην Αυλή των Κομνηνών.
Άριστος γνώστης των λατινικών και των αρχαίων ελληνικών, βρέθηκε στην Ελλάδα, όταν ο άλλος μεγάλος Ιταλός αρχαιολόγος Federico Halbherr, που πραγματοποίησε ανασκαφές στην Κρήτη τον συμβούλευσε να έλθει στην Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας, όπου υπήρξε υπότροφος. Συμμετείχε στην αρχαιολογική έρευνα στη Γόρτυνα, στο νησί της Κρήτης[1]. Με την επιστροφή του στην Ιταλία το 1912, διορίστηκε επιθεωρητής Αρχαιοτήτων της Καμπανίας (Campania).
Το 1914 βρέθηκε στα Δωδεκάνησα. Πραγματοποίησε αρκετές έρευνες στα νησιά και ιδίως στην Κάλυμνο. Μετά το 1919, με την ιταλική κατοχή στην Αλικαρνασσό (Μπόντρουμ), έκανε αρχαιολογικές έρευνες και εκεί. Στο Annuario della Scuola Archeologica di Atene e delle Missioni Italiane in Oriente (volume IV-V, 1921-1922) δημοσίευσε τη μελέτη του για τα κάστρα της Αλικαρνασσού και της Κω “I Castelli dei Cavalieri di Rodi a Cos e a Bodrum (Alicarnasso)”. Μία μοναδική και αξεπέραστη και σήμερα ιστορική μελέτη. Υπήρξε ο δημιουργός και ο πρώτος διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ρόδου. Συνέγραψε και ένα λεπτομερή οδηγό (Rodi, Guida Monumenti e del Museo Archeologico, Roma 1921).
Μετά την επιτυχημένη πορεία του στα Δωδεκάνησα, το 1924 ανέλαβε τη διεύθυνση των ανασκαφών στην Πομπηία. Υπήρξε και διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου της Νάπολης. Το έργο του εκεί ήταν επαναστατικό· ανακάλυψε αρκετά κτήρια και εξέθεσε πολλά ευρήματα. Πρότεινε χρονολογίες, που εξακολουθούν να βρίσκονται στο επίκεντρο της επιστημονικής συζήτησης. Το έργο του Maiuri περιελάμβανε, για πρώτη φορά, ανασκαφές κάτω από το ρωμαϊκό επίπεδο καταστροφής του 79 μ.Χ., όταν επέλεξε να ανασκάψει ένα από τα πιο διάσημα σπίτια της Πομπηίας, το «Σπίτι του Χειρουργού» για να διερευνήσει την προγενέστερη ιστορία της πόλης.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εργάστηκε σκληρά για να σώσει τις συλλογές από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς και προσπάθησε να προστατεύσει τις ανασκαφές της Πομπηίας από τις πολεμικές δραστηριότητες. Οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί όμως στη Νάπολη προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στις αρχαιότητες (105 βόμβες έπεσαν πάνω στις ανασκαφές).
Παρόλο που συμμετείχε στο φασιστικό καθεστώς ως ανώτερος δημόσιος αξιωματούχος και μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας της Ιταλίας, ο Maiuri πέρασε τις μεταπολεμικές εκκαθαρίσεις[2] χωρίς «φθορά» και όντως παρέμεινε στην ίδια θέση από τη μεταφασιστική Κυβέρνηση του Badoglio.
Από το 1956 έως το 1961 ήταν πρόεδρος του τμήματος Αρχαιολογίας του Ανώτερου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων και Καλών Τεχνών. Τη θέση αυτή διατήρησε μέχρι τα 75 του, ώσπου συνταξιοδοτήθηκε το 1961.
Υπήρξε πολυγραφότατος, με μελέτες για αρχαιολογικούς τόπους, όπως Πομπηία, Herculaneum, Cuma, Baia, Capri, Velia, Paestum. Συνέγραψε πάνω από 400 βιβλία και μελέτες.
Από το 1936 έως το 1942, ως καθηγητής Πανεπιστημίου, ανέλαβε την έδρα των Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, ενώ αργότερα, και μέχρι το 1961, την έδρα των Αρχαιοτήτων της Πομπηίας-Ηράκλειας.
Ο Amedeo Maiuri πέθανε[3] στη Νάπολη στις 7 Απριλίου 1963. Σήμερα στη μνήμη του έχει θεσπιστεί το βραβείο “Premio Internazionale di Archeologia Amedeo Maiuri”.
Εκείνος σχεδίασε και τη δάδα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες που διοργανώθηκαν στη Ρώμη το 1960.
[1] https://www.treccani.it/enciclopedia/amedeo-maiuri/ Ανακτήθηκε στις 1/4/2020. [2] Amedeo Maiuri: Herculaneum, Archaeology and Fascist Propaganda https://www.archaeologybulletin.org/article/10.5334/bha-625/ Ανακτήθηκε στις 12/3/2020. [3] https://www.treccani.it/enciclopedia/amedeo-maiuri_(Dizionario-Biografico) Ανακτήθηκε στις 6/7/2020.