ΤΟ 1944 ΑΡΧΙΣΕ Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ ΚΩΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ
Ο Μιχάλης Κουγιουμτζής περιγράφει τη σύλληψη και μεταφορά των Εβραίων της Κω… Ο Γερμανός διοικητής Ruff συγκινημένος, γιατί ως μου αναφέρθηκε, τη μέρα αυτή έκανε κάτι παρά τη θέλησή του. Αφού τέλειωσε έφυγε με το διερμηνέα του κατηφής, χωρίς να χαιρετήσει κανένα, ενώ τον διέκρινε πάντοτε η ευγένεια και η εγκαρδιότητα.
Έτσι άφησε τα πάντα στα χέρια του σκληρού oscomandante ταγματάρχη Müller που άρχισε την επιχείρηση της σύλληψης των Εβραίων στις 3 μμ., της Κυριακής 23 Ιούλη 1944 τόσο στην πόλη όσο και εκτός πόλεως. Συνελήφθησαν στο σύνολο (104) άτομα. Ο Ιταλός διοικητής της αστυνομίας Zucchelli προσπάθησε με πλαστές ταυτότητες να σώσει μερικούς αλλά κατάφερε μόνο για τέσσερις. Στο πολεμικό ημερολόγιο της μεραρχίας εφόδου «Ρόδος». Στις 23/7/1944 αναφέρει: Στις 21.00'αναχωρούν τρία μηχανοκίνητα ιστιοφόρα με 1.651 Εβραίους, κατευθύνομαι προς την Κω, αφού περάσουν πρώτα από την Τήλο. Στις 24/7/1944 αναφέρει: Στις 23,00' έφθασαν στο Λακκί της Λέρου 4 πλοία που μετέφεραν και τους 96 Εβραίους της Κω.
Όλοι κατέληξαν στο Άουσβιτς όπου οι περισσότεροι οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων την πρώτη ημέρα. Από τους λίγους που επέζησαν 8 ήταν Κώοι οι οποίοι και έφυγαν για το Ισραήλ ή μετανάστευσαν στο Κογκό. Μετά από χρόνια ο μοναδικοί Κώοι Εβραίοι που επέστρεψαν ήταν η Αμαλία Μανασέ και ο γιος της Μισέλ Μενασέ.
Σήμερα η αρχαία εβραϊκή κοινότητα της Κω δεν υπάρχει πλέον.
Ο κορυφαίος Γερμανός φιλόσοφος Juergen Habermas έγραψε για την Γενοκτονία: «κατέστρεψε το βαθύτερο υπόστρωμα της σύμπνοιας ανάμεσα σε όλα τα όντα που φοράνε ένα ανθρώπινο πρόσωπο... Το Άουσβιτς άλλαξε τα θεμέλια για την συνέχιση των όρων της ζωής μέσα στην ιστορία».
