Α. ΜΕΡΟΣ. Η ΑΦΙΞΗ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ.
Β. Η ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ - B.M.A. (BRITISH MILITARY ADMINISTRATION).
Μετά την κατάληψη των δημοσίων κτηρίων και υπηρεσιών, ο κόσμος άρχισε να συγκεντρώνεται στο λιμάνι για να υποδεχτεί τους Βρετανούς. Εκεί, μέσα σ’ ένα κλίμα παλλαϊκού ενθουσιασμού, επισφραγίσθηκε και διά βοής η εκλογή τού Γεώργιου Κουτσουράδη ως προσωρινού Δημάρχου της Κω, τον οποίο σήκωσαν στους ώμους γύρω στα 15 άτομα.
Στις 10.30΄ της 9ης Μαΐου κατέφτασε από τη Σύμη το βρετανικό M.L. 838 και αποβίβασε το Βρετανό ταγματάρχη, C.F. Blagden, που είχε ορισθεί ως πολιτικός διοικητής τού νησιού, άνδρες της S.B.S., τον υποσμηναγό Ελευθέριο Μακρή με αξιωματικούς και ιερολοχίτες. Τους περίμενε πλήθος κόσμου, τους προσφώνησε ο δήμαρχος Γεώργιος Κουτσουράδης και από μέρους της μουσουλμανικής Κοινότητας ο Χουσεΐν Αβνή Μακρυχαλιλάκης. Οι μαθητές των σχολείων, που είχαν παραταχθεί στην προκυμαία, έψελναν τον Εθνικό Ύμνο και άλλα πατριωτικά τραγούδια.
Στην προκυμαία έφθασαν μετά από λίγο δύο οχήματα‧ στο ένα βρισκόταν ο Γερμανός διοικητής, ταγματάρχης Heinemeier και στο άλλο ο Ιταλός delegato Giannazzi και ο διοικητής τωv καραμπινιέρων Dante Zucchelli. Οδηγήθηκαν στο τελωνείο με τον ταγματάρχη Heinemeier, ο οποίος υπέγραψε το πρωτόκολλο παράδοσης των Γερμανών. Υπέγραψε τυπικά και ο Ιταλός Διοικητής, αφού πλέον η εξουσία είχε έρθει στα χέρια των Ελλήνων. Αμέσως ο Βρετανός διοικητής και η συνοδεία του επισκέφθηκαν το νοσοκομείο και συναντήθηκαν με την ηγουμένη. Εκείνη παρέδωσε ντοκουμέντα, χρήματα και επιστολές, που άφησαν Βρετανοί αξιωματικοί κατά την αποχώρησή τους από το νησί, μετά την εισβολή των Γερμανών. Ο διοικητής εξέφρασε την ευαρέσκειά του προς την ηγουμένη και εκείνη παρακάλεσε να προστατευθούν όλοι οι Ιταλοί, που βρίσκονταν στο νησί και να τους παρασχεθεί η δυνατότητα επιστροφής στην πατρίδα τους. Της υποσχέθηκε και της εγγυήθηκε ότι θα πραγματοποιήσει τα δίκαια αιτήματά της. Κατόπιν ζήτησαν από τους Έλληνες, να υποβάλουν κατάλογο των φασιστών, στρατιωτικών και υπαλλήλων, που συνεργάσθηκαν με τους Γερμανούς. Στην συνέχεια οι Άγγλοι ανέλαβαν τις σημαντικές θέσεις εκτός της Δημαρχίας, εγκατέστησαν αγγλική αστυνομία με Κύπριους χωροφύλακες και ντόπιους βοηθητικούς. Υπήρξε και μια μικρή φρουρά από Ινδούς. Η πολιτική, δικαστική και διοικητική μηχανή έμεινε όπως ήταν. Οι περισσότεροι υπάλληλοι ήταν Ιταλοί, Λεβαντίνοι και πολύ λίγοι οι Έλληνες ντόπιοι που είχαν προσληφθεί. Στις 21/Μαΐου έφθασε για επίσημη επίσκεψη στην Κω ο Βρετανός διοικητής στρατηγός Bernard Paget που τον υποδέχθηκαν οι τοπικές Αρχές.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΩ. Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ Μετά την παράδοση η γερμανική ηγεσία στην Κω αποφάσισε η διαταγή «παύσατε πυρ» να ισχύσει από τα μεσάνυκτα της 8ης προς 9η Μαΐου. Οι στρατιώτες άκουσαν με ηρεμία τους αξιωματικούς τους, που τους ανάγγειλαν το τέλος του πολέμου, ίσως και με κάποια ικανοποίηση, γιατί θα γυρνούσαν στο σπίτι τους. Κλείστηκαν στα στρατόπεδά τους και περίμεναν την άφιξη των συμμάχων.
Τις πρώτες ημέρες Γερμανοί και Ιταλοί αιχμάλωτοι βοηθούσαν τους Βρετανούς σε διάφορες εργασίες, καθώς και στον καθαρισμό των ναρκοπεδίων.
Ο μόνος Ιταλός που συνέχισε την υπηρεσία του ήταν ο υπομοίραρχος Dante Zucchelli, στον οποίο ο Βρετανός στρατηγός Alexander, έστειλε αυτόγραφη επιστολή σε αναγνώριση των υπηρεσιών που προσέφερε κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής και του επέτρεπε να συνεχίσει την υπηρεσία του μαζί με τους άνδρες του.
Στις 20/Μαΐου την αστυνόμευση ανέλαβαν οι Άγγλοι B.M.A. και οι καραμπινιέροι οδηγήθηκαν στην Αντιμάχεια ως αιχμάλωτοι πολέμου και περίμεναν την αναχώρησή τους για Ιταλία, που πραγματοποιήθηκε τελικά στις 10 Ιουνίου 1945.
Μετά την υπογραφή τής παράδοσης, οι Γερμανοί παρέμειναν στο νησί μερικές ημέρες ακόμη, άοπλοι, και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σταδιακά στη Λέρο.
Στα Δωδεκάνησα υπήρχαν 9.922 Γερμανοί και 6.493 Ιταλοί (Hiwi και Kawi). Περίπου 1.500 αιχμάλωτοι χρησιμοποιήθηκαν ως εργάτες στα έργα ανοικοδόμησης στην Ελλάδα, γύρω στους 1.800 χρησιμοποιήθηκαν στα νησιά για τον καθαρισμό των ναρκοπεδίων με αρκετές απώλειες και οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν στην Αίγυπτο, στα στρατόπεδα El Daaba (383), Tell el Kabir (305) και Fauid (306), στην Παλαιστίνη σε στρατόπεδα στην περιοχή τής Νεκράς Θάλασσας και στη Λιβύη για έργα κατασκευών και καθαρισμό ναρκοπεδίων. Δεν είναι γνωστό κατά πόσο χρησιμοποιήθηκαν και Ιταλοί αιχμάλωτοι.
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ - B.M.A. (BRITISH MILITARY ADMINISTRATION) Η περίοδος της Βρετανικής Στρατιωτικής Διοίκησης - B.M.A. άρχισε με την παράδοση των Γερμανών στις 8 Μαΐου 1945 και τελείωσε ουσιαστικά στις 31 Μαρτίου 1947, που υψώθηκε η ελληνική σημαία στα νησιά. Η Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση ήταν μια ιδιόμορφη περίοδος, διότι ενώ τυπικά ήταν κατοχή εχθρικού εδάφους, σύμφωνα με τις διατάξεις της σύμβασης της Χάγης «περί στρατιωτικής διοίκησης εχθρικών εδαφών της 18ης/10/1907», στην πραγματικότητα το έδαφος αυτό ήταν φιλικό και σε ποσοστό 95% κατοικούνταν από Έλληνες συμμάχους. Έπρεπε να εφαρμοστούν οι νόμοι και τα διατάγματα που ίσχυαν κατά την εποχή της ιταλογερμανικής κατοχής εκτός από τους φυλετικούς νόμους. Σύμφωνα μ’ αυτά, οι Βρετανοί, όφειλαν ν’ ασκήσουν την πολιτική διοίκηση των προκατόχων τους, δηλαδή να διατηρήσουν το καθεστώς που βρήκαν. Η Βρετανική Διοίκηση της Δωδεκανήσου, ασκήθηκε με 35 προκηρύξεις, αποφάσεις και κανονιστικές πράξεις. Τις 10 πρώτες υπέγραψε ο Βρετανός αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής B. Paget, μετά οι ταξίαρχοι - διοικητές Δωδεκανήσου, J. Moffat και P. Ackland από 8 ο καθένας και 9 υπέγραψε ο ταξίαρχος C. Gormley. Συγχρόνως με τη Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση της Δωδεκανήσου λειτουργούσε από το 1946 και η Ελληνική Στρατιωτική Αποστολή, που υπήρξε ένας θεσμός, που συνέδεε τη Βρετανική Διοίκηση με το ελληνικό κράτος και τη βοηθούσε να αντιληφθεί καλύτερα τη νοοτροπία και τις επιθυμίες των Δωδεκανησίων. Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού άρχισε το 1946. Στις 27 Ιουνίου 1946 το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων μεγάλων δυνάμεων (Η.Π.Α., Ε.Σ.Σ.Δ., Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας) αποφάσισε να δοθούν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Όμως η πραγματική και επίσημη ύψωση της ελληνικής σημαίας έγινε σε όλα τα νησιά στις 31 Μαρτίου 1947 στις 12.00΄. Στη Ρόδο έγινε η σημαντικότερη τελετή ύψωσης της σημαίας, παρουσία πλήθους κόσμου. Η υποστολή της αγγλικής από τον ταξίαρχο Α.S. Parker και η ύψωση της ελληνικής από τον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη, πρώτο Έλληνα στρατιωτικό διοικητή Δωδεκανήσου, καταγράφηκε ως το σημαντικότερο γεγονός της νεότερης δωδεκανησιακής ιστορίας.
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ Η ελληνική Βουλή στις 21/10/1947 επικύρωσε τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων με το νομοθετικό διάταγμα 423 (ΦΕΚ 226) «περί κυρώσεως της μεταξύ των συμμάχων και των συνασπισμένων δυνάμεων και της Ιταλίας συνθήκη ειρήνης της 10ης/2/1947». Με το νόμο 518 της 9ης/1/1948 (ΦEK Α/7) έγινε και η προσάρτηση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα. Στις 7 Μαρτίου 1948, ημέρα Κυριακή, έφθασαν στη Ρόδο ο Έλληνας βασιλιάς και η βασίλισσα με τα παιδιά τους, συνοδευόμενοι από τον πρίγκιπα Γεώργιο, την πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη και τους υπουργούς για την επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης. Έπειτα από 213 χρόνια κυριαρχίας των Ιωαννιτών ιπποτών, 390 χρόνια τουρκικής, 31 ιταλικής, 2 γερμανικής και 2 αγγλικής κατοχής. Ανεξάρτητα από επισκέψεις Αρχών και συμβολικές ημερομηνίες εορτασμών, η Κως από τις 31 Μαρτίου 1947 ήταν πια ελληνική. Αυτό και μόνο αρκούσε για τους κατοίκους της να νιώθουν ελεύθεροι και να ελπίζουν για ό,τι καλύτερο και παρά τη δεινή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας άρχισε μια νέα ιστορική εποχή που φθάνει μέχρι σήμερα. Πηγή: Κ. Κογιόπουλος Κως 1912 - 1948.Τόμος Β. Κως 2011