Η ΚΡΗΝΗ, ΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΧΑΤΖΗ ΠΑΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΚΟΥΦ

Το κτήριο του Βακούφ (1927) είναι έργο του Florestano di Fausto. Ανήκει στο ίδιο συγκρότημα με τα σχολεία και το νοσοκομείο, με το οποίο εφάπτεται.

Στον ίδιο χώρο προϋπήρχε άλλο κτήριο, που είχε σχεδόν γκρεμιστεί. Σ’ αυτό υπήρχε και λειτουργούσε η οθωμανική κρήνη, που με ιταλικές προσθήκες υπάρχει και σήμερα.

Το νέο κτήριο διατήρησε την αρχική του κάτοψη. Μεταξύ των χώρων του συμπεριλαμβάνονται οθωμανική κρήνη και θολωτός τάφος, αυθεντικά στοιχεία της περιόδου της Οθωμανοκρατίας. Στέγαζε το Φορέα Διαχείρισης της Μουσουλμανικής Ιδιοκτησίας, που προοριζόταν για θρησκευτικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Είναι διώροφο και συγκεντρώνει ιδιόμορφα μορφολογικά στοιχεία. Μια μεγάλη αψίδα. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στη γωνιακή σύνθεση, η οποία περιλαμβάνει ένα μικρό αίθριο, ένα εξωτερικό γωνιακό κλιμακοστάσιο προς την οδό Μητροπόλεως που σήμερα έχει περιορισθεί για να διανοιχθεί η οδός Μητροπόλεως. Υπάρχει επίσης το θολωτό πέτρινο Μαυσωλείο του 16ου αιώνα με τη σαρκοφάγο του Χατζή Πασά. Η όψη επί της λεωφόρου Ιπποκράτους (“Viale dei Fossati” επί Ιταλοκρατίας) υπάρχει η κρήνη την οποία ο Florestano di Fausto εμπλούτισε με εκβάθυνση της βάσης της τοποθετήθηκε γούρνα που περιβάλουν δύο ογκώδεις βραχίονες. Με τον τρόπο αυτό προστάτεψε και ξεπέρασε την υψομετρική διαφορά με το έδαφος.

Προφανέστατα τα μορφολογικά στοιχεία του κτηρίου παραπέμπουν στην οθωμανική αρχιτεκτονική, χωρίς να λείπουν και οι αναφορές στη βενετσιάνικη με την παρουσία της ιδιόμορφης σύνθεσης του εξώστη και των οξυκόρυφων διακοσμητικών απολήξεων των τοξωτών διακοσμητικών υπερθύρων. Στην οθωμανική αρχιτεκτονική παραπέμπει και η κρήνη που προϋπήρχε της ανακαίνισης και της επέκτασης του κτηρίου. Η κρήνη έχει την ονομασία Κχου Κχου, επειδή ο δερβίσης, όταν προσευχόταν, επαναλάμβανε την φράση: «Κχου Αλλάχ, Κχου Μουχαμέτ».

Το κτήριο αυτό είναι το μοναδικό μουσουλμανικό στο ανατολικό (τότε Χριστιανικό) τμήμα της πόλης.

Από το βιβλίο μου: Η Κως μέχρι τον μεγάλο σεισμό του 1933. https://www.koshistory.gr/readingroom

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Παπαευτυχίου Ι.,Συμβολή στη μελέτη της Ιταλικής Αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου στην πόλη της Κω, διδακτορική διατριβή στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αθήνα 2012.

Χατζηβασιλείου Β., Ιστορία της νήσου Κω. Αρχαία-Μεσαιωνική-Νεότερη, έκδ. Δήμου Κω, Αθήνα 1990.

Martinoli S.-Perotti E., Architettura coloniale italiana nel Dodecaneso 1912-1943, Torino 1999.