Η ΚΩΣ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ GE. FF. 13731 ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ

Η ΚΩΣ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ GE. FF. 13731 ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ

Στην βιβλιοθήκη του Παρισιού υπάρχει το χειρόγραφο GE. FF. 13731 γραμμένο στην ιταλική γλώσσα «Περιγραφή της νήσου Lango ή Stanchio και των μικρονήσων της που βρίσκονται στη θάλασσα μαντριά».

Το χειρόγραφο αυτό δημοσίευσε ο Χάρης Κουτελάκης

Όπως φαίνεται ο συγγραφέας του χειρογράφου δεν επισκέφθηκε καθόλου το νησί και οι περιγραφές του προέρχονται από ταξιδιωτικά βιβλία άλλων συγγραφέων. Από τις αναφορές του φαίνεται ότι οι πηγές του φθάνουν μέχρι το 1740.

Το χειρόγραφο αναφέρει: Αυτό το νησί είναι ευρύχωρο, με εξαιρετικά καλλιερ­γημένες πεδιάδες και αφθονία όλων όσων έχει ανάγκη ο άνθρωπος. Βλέπει κανείς ωραιότατους κήπους, λου­λούδια και φρούτα, στους οποίους φθάνουν άφθονα και κρύα νερά σε κρήνες (ή από πηγές). Στην αρχαιότητα είχε η Κως πολλές πόλεις, από τις οποίες αρκετές κατερειπώθηκαν και κατέληξαν σε κάστρα, και τώρα σώζονται μόνο τρεις. Η κυριότερη είναι η Arange (Νεραντζιά), η δεύτερη είναι η Lango και η τρίτη η Stanchio. Ανάμεσα στα βουνά υπάρχουν πολλά ισχυρά και ωραιότατα κάστρα, ήτοι Palli, Cecchina, Colipo και Chefalo ενώ στο όρος Chio υπάρχει ένα κάστρο κοντά στο οποίο πηγάζουν πολλά νερά, στα ριζά του οποίου βρίσκεται η πηγή Ioffodino. Υπάρχει επίσης η πηγή Nicastro με τον χείμαρρο (ποταμό) Apodomia και πολλοί μύλοι με ιχθυοτροφεία και λίμνες ωραίες, με εργαστήρια (βιοτεχνίες) εξ ολο­κλήρου φτιαγμένα από μάρμαρο.

Το νησί έχει περίμετρο μίλια 80 στη θάλασσα «Μαντριά» και οι κάτοικοι είναι Έλληνες (e gli isolani sono Greci): Ακολουθούν αριθμημένες τοποθεσίες στους χάρτες και επιλογή σελίδων:

Σελ 36. Τίτλος: Χάρτης της πόλης (Νεραντζιά), πρωτεύου­σας του νησιού της, η οποία ευρίσκεται στη θάλασ­σα Μαντριά του Αρχιπελάγους (Αιγαίο πέλαγος).

Σελ 37. Οχυρωμένη πόλη σε προβολή, με 10 ημικυκλικούς προμαχώνες, ανάμεσα σε τριγωνικούς (3) και με δέκα κάθετους δρόμους στους οποίους περιλαμβάνονται 6 πλατείες στολισμένες με αγάλματα-στήλες, ένα αμ­φιθέατρο και 4 τρουλλαία κτίρια, δύο από τα οποία με υψηλό περίβολο. Όλο το οχύρωμα μοιάζει να βρέχεται ως νησίδα από τη θάλασσα.

Σελ. 38. Ερείπιο εργαστηρίου στη βραχονησίδα. Η Capra ή Anticlare(Ψέριμος)στη θάλασσα Μαντριά στο Αι­γαίο πέλαγος...

… Σελ 40 Άποψη της πόλης Stanchio της νήσου Lango στη θάλασσα Μαντριά. Ακολουθούν αριθμημένες τοποθεσίες. ….. Η πόλη εμφανίζεται με υψηλά τείχη σε τεθλασμένη γραμμή από τη μεριά της στεριάς, με τέσσερις βασι­κούς κυλινδρικούς πύργους και δύο τετράγωνης κα­τασκευής που φέρουν πύλη. Στο εσωτερικό, υψηλές οικίες σε επαφή μεταξύ τους με δίρριχτη στέγη και μια τρουλλαία κατασκευή, προφανώς εκκλησία. Στο πιο στενό σημείο της πόλης ανοίγεται μεγάλη πλα­τεία με οβελίσκους και αγάλματα σε υψηλούς κίονες, ενώ στο βάθος και στη συμβολή τεμνόμενων δρό­μων ορθώνεται κτίριο ορθογώνιας κάτοψης με 4 ανοίγματα και αντίστοιχα παράθυρα. Ολόκληρο το σκηνικό θυμίζει ολλανδικά συγκρο­τήματα οικιών του 17ου αι.

Συμπεράσματα…..Η LANGO είναι η μοναδική ονομασία όλης της νήσου και ανταποκρίνεται στην ελληνική λέξη Η ΚΩ. Ήταν σε χρήση από τη Γραμματεία των Ιπποτών. Από τους ναυτικούς παρερμηνεύεται και συσχετίζε­ται με το μακρό σχήμα που εμφανίζει στους χάρτες το νησί. STANXIO και STANCHIO είναι παράλληλη χρή­ση από Καταλανούς, Γενοβέζους και Βενετούς συνο­δοιπόρους πειρατές, που, εξαιτίας της στενής συνερ­γασίας τους με τους Σελτζούκους σε όλο τον 14ο αι., αλλά και της μεγάλης οικονομικής εξάρτησής τους από τη ΧΙΟ, συνέδεσαν τα δύο νησιά σ’ ένα γλωσσι­κό συμφυρμό απ’ τον οποίο προέκυψε αργότερα η τουρκική προφορά ISTANKIOJ

ARANGEA ήταν η οχυρωμένη πόλη της Κω, χω­ρίς το θαλασσινό κάστρο στην είσοδο του Μαντρακίου. Η ονομασία δόθηκε όντως από τις πολλές νε­ραντζιές, τα Αράγκια, ένα από τα οποία υπήρχε, κα­θώς φαίνεται, δυτικά της σημερινής Καρδάμαινας και έδωσε το όνομά του στο χείμαρρο Αράγκη (το Αράγκι), ίσως από τον 15ο αι., δηλ. από μία μικρή νεραντζιά.

Κουτελάκης Χάρης Το ανέκδοτο χφ. GE. FF. 13731 της βιβλιοθήκης του Παρισιού και η Κως. Τόμος Εισηγήσεων του Α΄ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Ιστορία –Τέχνη – Αρχαιολογία της Κω (επιμ. Γ. Κοκκορού- Αλευρά, Α.Α. Λαιμού, Ε. Σημαντώνη-Μπουρνιά), Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Σειρά Δημοσιευμάτων του Περιοδικού «Αρχαιογνωσία» αρ.1, Αθήνα 2001, σ.σ. 385-400.