Στη περιοχή Παλάτια της Κεφάλου υπάρχει ημιερειπωμένο κτίσμα, η εκκλησία "Παναγιά η Παλατιανή". Είναι ο μόνος ναός του δωδεκάθεου που μετατράπηκε σε χριστιανικό και έφθασε ως εμάς σήμερα.
Ο τελευταίος χρησμός του Μαντείου των Δελφών σύμφωνα με το θρύλο είναι: «Είπατε τω βασιλεί, χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά, ουκέτι Φοίβος έχει καλύβαν, ου μαντίδα δάφνην, ου παγάν λαλεούσαν, απέσβετο και λάλον ύδωρ». Ο ελληνορωμαϊκός κόσμος πεθαίνει το 392 μ.Χ. Η μεταβολή στην πίστη των ανθρώπων στην Κω μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού είχε επιπτώσεις και στα λατρευτικά κτήρια της παλιάς θρησκείας. Όσα είχαν απομείνει με τους ελάχιστους πιστούς του Δωδεκάθεου μετατρέπονταν σε ναούς της νέας θρησκείας. Οι σεισμοί κατέστρεψαν την ελληνιστική-ρωμαϊκή Κω. Το 469 μ.Χ. περίπου, επί Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Λέοντα Α΄, δυνατός σεισμός προκάλεσε μεγάλη καταστροφή κτηρίων και μάλιστα θρησκευτικών, που πιθανά είχαν χάσει από καιρό τη θρησκευτική λειτουργία τους . Η τελική εγκατάλειψή τους, που επήλθε ύστερα από μεθοδική αφαίρεση υλικού και παράλληλα δραστική αλλαγή χρήσης, έδωσε το τελειωτικό κτύπημα στην αρχαία θρησκεία και τον παλιό κόσμο. Την εποχή εκείνη αρχίζει το ξεκίνημα της οικοδομικής εκείνης περιόδου, που μπορεί να ονομαστεί «Πρωτοχριστιανική», όπως γράφει ο Morricone, αφού ο νέος αυτός χαρακτηρισμός δόθηκε ακριβώς για την ανοικοδόμηση μεγάλου αριθμού εκκλησιών βασιλικού ρυθμού στην πόλη και σ’ όλο το νησί. Είναι η εποχή (Ε΄ και ΣΤ΄ αι.) που εξαφανίζονται οριστικά τα ελληνιστικά κτήρια που απόμειναν μετά τους σεισμούς, ενώ πολλά ειδωλολατρικά κτίσματα μετατράπηκαν σ’ εκκλησιές και το νησί αποκτά αποφασιστικά χριστιανική φυσιογνωμία. Δημιουργήθηκαν οι μεγάλες βασιλικές του 6ου αιώνα, σχεδόν όλες στα ερείπια ειδωλολατρικών ναών.
Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης γράφει: «Προϊόντως δε του χρόνου όλαι πάλιν αι χώραι κατεπληρώθησαν οικημάτων ευπρεπών επί των πρώτων θεμελίων. Αι πεδιάδες και όλα τα καλά αυτής τοπία. Όλ’ οι δήμοι επανήρχισαν επ’ ολίγον να επανθώσιν. Ο δήμος Φυξιωτών, αφού είχεν αναδεχθή τον χριστιανισμόν, μετέβαλε τον μεν ναόν του Διονύσου εις εκκλησίαν τού Αγ. Παύλου, ου ερείπια τινα μετά του ονόματος σώζοντ’ έτι και τον ναόν του Φύξιου Απόλλωνος εις εκκλ. του Αγ. Ιωάννου εν θέσει λεγομένη του Καππαμά κλπ. Ο δήμος Αλεντίων και Πέλλης μετά του χωρίου Εμβαθρικού και των δύο κατά τας πεδιάδας ιπποστασίων πεδινών περιτετειχισμένων μετέβαλον τους εθνικούς Δωδεκάθεον κλπ. εις εκκλησίας 12 Αποστόλων, Αγ. Γεωργίου, Αγ. Δημητρίου, Αγ. Κλαυδίαν (Αγιάκλαυτην) κτλ. Ο δήμος Ιππιοτών, όπου μετέβαλον τον ναόν του Πανός εις εκκλησίαν του Αγ. Ιωάννου και άλλους ναούς εις άλλας εκκλησίας. Ο δήμος Αλισαρνατών, όπου φαίνεται ότι ευθύς από την παραδοχήν του χριστιανισμού εχάλασαν εκ θεμελίων τον επί του Θόλου ίσως όντα ναόν του Απόλλωνος, και ωκοδόμησαν επί νέων θεμελίων την τρισυπόστατον ευρύχωρον εκκλησίαν Αγίαν Θεότητα, ήτοι Αγίαν Τριάδα. Τα εις τες Καμάρες και Περιγιαλίτην, χωρία ανοικισθέντα τότε ανωκοδόμησαν μεγάλας εκκλησίας, ων τα ερείπια σώζοντ’ έτι. Ο δήμος Αντιμαχιδών, Αρχιδών και Αιγηλίων, όπου μετέβαλον τους ναούς του ΙΙασίου Απόλλωνος εις το λεγόμενον Πισί, του επί της όχθης του Κυπαρίσσου ναού, ένθα επανηγυρίζετο η Ανάληψις της Ράβδου, εις εκκλησίας Αγ. Γεώργιον, εις Ανάληψιν του Χριστού κλπ. Εν τοις δήμοις ομολογούσιν ημίν συν άλλοις επιγραφαί, ότι «Καθιέρωσαν Τιβέριον Κλαύδιον Γερμανόν Καίσαρα Σεβαστόν». Και « … ετείμησαν ανδριάντος αναστάσει και άλλαις τιμαίς Αυρήλιον Ρούφον» κλπ. Και ο δήμος Ισθμιωτών, όπου πολλοί ναοί μετεβλήθησαν εις εκκλ. Παναγίαν Παλατιανήν, Αγ. Στέφανον κλπ. ένθα πριν έθυον τω «Ασκληπιώ εν Ίσθμώ, Υγιεία, Εκάτα, Ιστία … Αφροδίτα … ΙΙοτειδάνι … Απόλλωνι … Ικάδι θεών ματρί …». Η Παναγιά Παλατιανή ακολούθησε τη μοίρα των άλλων ναών της καταπίπτουσας θρησκείας. Η περίπτωσή της είναι ειδική, διότι διατηρήθηκε σχεδόν ολόκληρος ο παλαιός ναός του Διονύσου, που απλώς μετατράπηκε σε χριστιανικό. Πάλι ο Ι. Ζαρράφτης γράφει: Εις τα Παλάτια είναι η Παλατιανή Παναγία ιδρυμένη επί μιας των γωνιών του αρχαίου ναού του Διονύσου, ου η αναγνώρισις διεπιστώθη υπό των ανασκαφών του 1901, ότε πολλάς εύρομεν επιγραφές και αγάλματα ηκρωτηριασμένα μετά συντριμμάτων πολλών. Εκεί πλησίον υπάρχει πηγή αρχαία μετασκευασμένη επί Ελληνορωμαϊκών χρόνων, είτα επί Σταυροφόρων και τελευταία επί Τούρκων.
Οι διαστάσεις της εκκλησίας είναι 5,25 Χ 2,90 μ. Την καλύτερη περιγραφή κάνει ο Γάλλος αρχαιολόγος Olivier Rayet που επισκέφθηκε την Κω και μας άφησε μια σημαντική μαρτυρία.
Ο Rayet γράφει: Το επόμενο ακρωτήριο που φέρει χαρακτηριστικά το όνομα «τα παλάτια» είναι σκεπασμένο από ερείπια. Στην κορυφή του λόφου η εκκλησία της Παναγίας της Παλατιανής, είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού, κατασκευασμένη από φαρδιές πλάκες μιας γκρίζας πέτρας που μοιάζει αρκετά με το peperino, αλλά πιο σκληρή. Αυτός ο ναός ήταν Δωρικού ρυθμού και από ό,τι μπορούμε να υπολογίσουμε χωρίς να κάνουμε ανασκαφή, άπτερος, πρόστυλος. Η είσοδος, όπως στους πιο αρχαίους ναούς, ήταν γυρισμένη στη δύση. Παραμένουν μόνο μερικά από τα πλευρικά τοιχώματα, ορισμένα τύμπανα (τμήματα από κίονες) από αναποδογυρισμένες κολώνες, ένα κιονόκρανο ολόκληρο και θραύσματα των δύο ή τριών άλλων τοίχων, τρίγλυφα και υδρορροές. Η διατηρημένη πλευρά του τοίχου του σηκού, είναι στη λιγότερο καταστραμμένη πλευρά μήκους 12,5 μέτρα. Πιθανώς αυτός ο τοίχος να είχε προηγουμένως 1,5 με 2 μέτρα περισσότερο. Το κιονόκρανο έχει 1,5 μέτρο περιφέρεια στο λαιμό στολισμένο με τρία δακτυλίδια. Τα τρίγλυφα έχουν 48 εκατοστά ύψος και 32 εκατοστά συνολικό μήκος. Εκτός από τα θραύσματα που βρίσκουμε σκορπισμένα στο έδαφος γύρω από το ναό, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από αυτά εντοιχισμένος στους τοίχους των σπιτιών της Κεφάλου. Όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά κομμάτια θυμίζουν με το στιλ τους, τα αντίστοιχα κομμάτια από το ναό της Αίγινας. Γύρω από το ναό βρίσκουμε ένα πολύ μεγάλο αριθμό από επιγραφές που δυστυχώς οι περισσότερες καταστράφηκαν κάτω από το σφυρί των μαστόρων της πέτρας (πελεκάνων). Μεταξύ αυτών που παραμένουν ακόμα μέσα στην εκκλησία και στα γειτονικά χωράφια, ακόμα και μέσα στο σπιτάκι του καλόγερου που φυλάει τα κλειδιά της Παναγίας, οι μεν είναι απλά επιτάφιες ενώ οι υπόλοιπες δημόσια τιμητικά ψηφίσματα. Ένα θραύσμα που είναι αδύνατο να επανασυνδεθεί, αναφέρεται στη λατρεία του Διονύσου. Σε αυτόν το θεό θα ήταν αφιερωμένος ο ναός.
Το εκκλησάκι έστεκε όρθιο μέχρι το σεισμό του 1956 που κατέπεσε η στέγη του και ερημώθηκε.
Η εκκλησία σήμερα είναι αφημένη στη μοίρα της. Μπροστά της στα 100 - 150 μ. κτίστηκε νέα εκκλησία με το ίδιο όνομα.
