Τα πρώτα ιταλικά έργα που έγιναν αμέσως μετά την ιταλική κατάληψη ήταν η φροντίδα και η διάνοιξη του δρόμου λιμάνι-Κρητικά, η βελτίωση του μόλου μπροστά από την πλατεία του Γιαλού και το κτήριο στρατωνισμού εντός του Κάστρου για τη διαμονή του ιταλικού στρατεύματος.
Εκτός από τις συντηρήσεις και διανοίξεις δρόμων, τα πρώτα έργα του ιταλικού στρατού στα Δωδεκάνησα ήταν τα υδραγωγεία της Ρόδου και της Κω. Ήταν έργα απαραίτητα για υγειονομικούς λόγους, για την προστασία των πολιτών, αλλά και του ιταλικού στρατού, από ασθένειες.
Η πόλη της Κω τροφοδοτούνταν με νερό από την αρχαία πηγή της Βουρρίνας. Τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα του νερού χρειάζονταν βελτίωση και αυτό ήταν ένα χρόνιο αίτημα του Δημάρχου και της Δημογεροντίας.
Επί Οθωμανοκρατίας οι υποδομές, αλλά και η συντήρηση των δικτύων ήταν ελάχιστες. Ειδικά για την Κω το δίκτυο ύδρευσης είχε εγκαταλειφτεί. Το οθωμανικό δίκτυο ήταν απηρχαιωμένο. Οι σωλήνες ήταν από πηλό και σε πολλά σημεία ήταν ακάλυπτοι. Βρίσκονταν σε μικρό βάθος κάτω από τους δρόμους και σε πολλά μέρη είχαν σπάσει. Παιδιά έπιναν και πλένονταν στις λακκούβες και γυναίκες έπλεναν εκεί τα ρούχα.
Το νέο έργο κατασκευάστηκε από το Μηχανικό του ιταλικού στρατού. Στην περιοχή του Αμπάβρη, όπου κτίστηκε το αντλιοστάσιο, οι πήλινοι οθωμανικοί σωλήνες αντικαταστάθηκαν με σωλήνες από χυτοσίδηρο και κάθε 500 μέτρα δημιουργήθηκαν πηγάδια ελέγχου.
Ο διοικητής Δωδεκανήσου VITTORIO ELIA
γράφει στο υπόμνημά[1] του προς τον Ιταλό πρωθυπουργό Sonnino: «Στην Κω κατασκευάστηκε ένα υδραγωγείο που τροφοδοτείται από την αρχαία πηγή Βουρρίνα. Ο αγωγός τροφοδοσίας είναι από σκυρόδεμα με ικανότητα μεταφοράς ύδατος, 3.700 ml. Το νερό φθάνει στο υδραγωγείο και διοχετεύεται σε δεξαμενή από χυτοσίδηρο, χωρητικότητας 1.700 ml. Στο υδραγωγείο είναι προσαρτημένο και το κατάλυμα του επιστάτη. Δημιουργήθηκε ένα πυκνό δίκτυο διανομής προς την πόλη και τα Κρητικά, που τροφοδοτεί την πόλη με πάνω από 50 λίτρα νερού ανά κάτοικο/24ωρες (λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη μελλοντική αύξηση του πληθυσμού για μια περίοδο είκοσι ετών)· μια ποσότητα που επιτρέπει τώρα τη λειτουργία των δημόσιων τουαλετών, τον εφοδιασμό των πλοίων, και τη δημιουργία σιντριβάνια για κήπους κ.λπ.».
Ο κεντρικός αγωγός έφθανε στην πόλη από την οδό Άσπας. Δημιουργήθηκαν διακλαδώσεις μέσα στην πόλη για να διανέμεται το τρεχούμενο νερό σε 20 περίπου δημόσιες κρήνες. Το νερό έρεε συνεχώς και με πίεση που μπορούσε να φθάσε μέχρι 20 μέτρα ψηλά. Μια νέα τεχνολογία συγκριτικά με την οθωμανική που το νερό πήγαινε σε μικρές δεξαμενές και σε κάθε κρήνη η ποσότητα ήταν μικρή και χωρίς πίεση[2]. Το έργο λειτούργησε από το 1916 και παραδόθηκε στο Δήμο Κω το 1917.
O I. Ζαρράφτης[3] αναφέρει:[…]Η Ιταλική Κατοχή ιπποτικώς λειτουργούσα παρημπόδησε πολλά τα παρέκτροπα, κ’ επέφερε πολλά τα επωφελή, εγκατεστήσασα τηλέγραφους. Εποίησε δ’ εκ νέου το εκ Βουρρίνης υδραγωγείον παρά το πεπαλαιωμένον διά σιδηρών σωλήνων εντός βάθους 1 μ. από της πηγής αυτής έως της πόλεως,προ της οποίας επί της υψηλής θέσεως Αμπάβρη κατεσκευάσθη ευρύχωρος διπλή δεξαμενή μήκους 4 μ. πλάτους 3 και ύψους περί τα 3½ μ. μετά ωραίου υψηλού πύργου επ’ αυτής, οπόθεν διακλαδούται εις όλας τας συνοικίας και εις διάφορα οικοδομήματα αρδεύον δαψιλώς όλην την πόλιν, αρχιτεκτούντος του κ. Αλκία Αρμενάντε.
[1]Archivio Storico Diplomatico del Ministero degli Affari Esteri, Vittorio Elia, “Memoria sull’opera svolta nel Dodecaneso dal Corpo d’Occupazione dell’Egeo, dal Maggio 1912 al Dicembre 1918”, AP. 1919-30, B980, fasc. 2358.
[2] Il Messaggero di Rodi, αρ. 032-01/25-05-1916, αρ. 122-1/2-5-17, αρ. 147-2/21-5-17, αρ. 143-2/23-5-17 και αρ. 152-2/17-6-17.
[3] Ζαρράφτης Ι., Κωΐων B΄ μέρος. Ιστορία της Κω από των αρχαιοτάτων μέχρις ημών, Κως 1922, σ. 119.